Στον Δημήτρη Ραυτόπουλο το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων - Όλοι οι βραβευθέντες- in.gr
*Δημήτρης Ραυτόπουλος - Βικιπαίδεια
Δ. Ραυτόπουλος: Η Αριστερά θέλει να αλλάξει όλον τον κόσμο εκτός από τον εαυτό της (Σημείωση: εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη του σπουδαίου κριτικού στον Γιάννη Μπασκόζο, στο Βήμα)
Η λογοτεχνία μπορεί να διαβάσει καλύτερα τον Εμφύλιο γιατί βλέπει τα ανθρώπινα δράματα, τις συνειδήσεις και τις συμπεριφορές, θα πει ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, ένας από τους τελευταίους μεγάλους κριτικούς της μεταπολεμικής λογοτεχνίας μας. Εχοντας βιώσει τις ψυχοφθόρες ιδεολογικές συγκρούσεις στον χώρο του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης», ο Δημήτρης Ραυτόπουλος κρίνει αυστηρά την Αριστερά λέγοντας ότι ακόμη και σήμερα παραμένει ένα κλειστό σύστημα, «θέλει να αλλάξει τον κόσμο χωρίς να αλλάξει η ίδια».
Προσφάτως κυκλοφόρησε η συλλογή δοκιμίων του με τίτλο Εμφύλιος και λογοτεχνία (Εκδόσεις Πατάκη) που αναφέρονται στην εμπειρία του Εμφυλίου και των συνεπειών του. Κρίνονται έργα που βρίσκονται στον ανθρωπολογικό ορίζοντα του Εμφυλίου όπως εκφράζονται στη λογοτεχνία του Στρατή Τσίρκα, του Δημήτρη Χατζή, του Αρη Αλεξάνδρου, του Αντρέα Φραγκιά αλλά και νεότερων: του Θανάση Βαλτινού, της Ρέας Γαλανάκη, του Μισέλ Φάις κ.ά.
Γιατί επιλέξατε να μελετήσετε τη λογοτεχνική έκφραση του Εμφυλίου;
«Πρώτον, επειδή θεωρώ ότι ο Εμφύλιος είναι η σπορά και η φύτρα των
δεκαετιών παρακμής, όχι μόνο πολιτικής βέβαια: γενικευμένη ανομία,
θεσμική - εξωθεσμική βία, κιβδηλία, ψέμα, αρπακτικότητα, έξαρση του
αντικοινωνικού εγωισμού κτλ. Δεύτερον, γιατί βλέπω στον Εμφύλιο γενικά
τον θρίαμβο του θανάτου, την άρνηση του πολιτισμού με την αποχαλίνωση
των ενστίκτων της καταστροφής και της κακουργίας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο
εμφύλιος είναι ολοκληρωτικός πόλεμος. Δεν έχει μέτωπο, δεν έχει "δίκιο",
έστω και τυπικό, δεν αναγνωρίζει ουδετερότητα, ούτε βέβαια κριτική.
Περνάει μέσα από κάθε ανθρώπινη κοινότητα και σχέση. Τρίτον, πιστεύω ότι
η στρατηγική του Εμφυλίου ως κοινωνική επανάσταση είναι ο θάνατος της
επανάστασης. Η σταλινική Γ' Διεθνής θέλησε την επανάσταση ως γενικευμένο
εμφύλιο πόλεμο. Στρατιωτικοποίησε λοιπόν τα κινήματα, επέβαλε την
υποταγή στην κομματική εξουσία, την εγκεφαλική ισοπέδωση και τον
εγκιβωτισμό των συνειδήσεων. Τα "μέσα" δεν παραμέρισαν απλώς τον σκοπό,
αλλά τον υποκατέστησαν. Δεν υπάρχει πια σκοπός, αυτός επαναπατρίστηκε
στην ουτοπία».
Λέτε κάπου ότι η λογοτεχνία είναι η μόνη που μπορεί να διαβάσει σωστά την Ιστορία. Αυτό όμως δεν είναι έργο των ιστορικών;
«Οι ιστορικοί διαβάζουν τον Εμφύλιο σε διάφορα επίπεδα. Το ανθρώπινο πεδίο δεν ενδιαφέρει τον ιστορικό. Παράδειγμα, στη δίτομη Ιστορία του Εμφυλίου του
καθηγητή Γιώργου Μαργαρίτη δεν υπάρχει τίποτε σχετικό. Τίποτε που να
αφορά την ανθρώπινη κατάσταση, τα δράματα, τις συγκρούσεις, τις ενοχές
- όλο δηλαδή το εσωτερικό χάος που δημιουργεί ο Εμφύλιος. Αυτό μόνον η
λογοτεχνία μπορεί να το κάνει. Γιατί χωρίς αυτήν η καταγραφή των
γεγονότων είναι ελλιπής και λιγότερο ενδιαφέρουσα. Ακόμη και όταν ο
Μαργαρίτης ασχολείται με έναν λογοτέχνη, τον Θανάση Βαλτινό, το κάνει
για να τα βάλει μαζί του επειδή δεν συμφωνεί με τη δική του άποψη για
τον Εμφύλιο».
Τον Βαλτινό η Αριστερά τον είχε επικρίνει για τον τρόπο με τον οποίο παρουσίασε τον Εμφύλιο στο μυθιστόρημά του «Ορθοκωστά»...
«Η Ορθοκωστά είναι σπουδαίο έργο, τόσο για τη λογοτεχνία
όσο και για την εξέλιξη της σύγχρονης συνείδησης. Ο Βαλτινός συνδέει
τις γενιές του Εμφυλίου με τις επόμενες. Αν διαβάσουμε την Ορθοκωστά πρώτα και μετά την Κάθοδο των εννιά,
θα καταλάβουμε καλύτερα το δεύτερο. Θα καταλάβουμε γιατί αυτοί οι νέοι
άνθρωποι, οι αντάρτες που κατεβαίνουν προς τη θάλασσα, είναι
απομονωμένοι. Γιατί ο λαός τούς αποπέμπει, τους κλείνει τις πόρτες.
Πρέπει να τελειώσουν κάποτε τα ψέματα, να πούμε όλη την αλήθεια. Η
Αριστερά για να είναι Αριστερά πρέπει να ξεκινήσει από την αλήθεια, δεν
μπορεί να παραμένει στους μύθους της, στις κλειστές και απαραβίαστες
απόψεις της».
Η Αριστερά σήμερα έχει απελευθερωθεί από το ιδεολογικό εργαλείο της;
«Μπορεί να έχει αποστασιοποιηθεί από την κλασική μαρξιστική
προοπτική και στρατηγική, αλλά δεν έχει απελευθερωθεί κατά τα υπόλοιπα,
δηλαδή πνευματικά. Υπάρχουν θέματα που η Αριστερά αρνείται να συζητήσει.
Και κατασκευάζει εχθρούς σε όσους λένε κάτι άλλο. Ακόμη και σήμερα η
αριστερή κριτική είναι δεσμευμένη στον αυτοματισμό που δημιούργησε η
αριστερή ιδεολογία. Δεν ψάχνει, δεν συζητεί. Η Αριστερά παραμένει ένα
σύστημα κλειστό. Η παράταξη που θέλει να αλλάξει τα πάντα δεν θέλει να
αλλάξει τον εαυτό της. Να προσαρμοστεί στον καιρό της. Ακόμη και οι
ταγματασφαλίτες κάποτε απολογούνται. Και τίθεται το ερώτημα: ποιος τους
βοήθησε να γίνουν ταγματασφαλίτες; Μήπως η μονοπώληση της Αντίστασης από
τους εαμικούς έστειλε κάποιους φτωχούς στα Τάγματα Ασφαλείας;».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου