ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ*[ *ψευδώνυμο του ονόματος Αλέξανδρος Κουμπής]
( 1921-2009)
Μία από τις πιο επιβλητικές προσωπικότητες των γραμμάτων,
στο πρόσωπο της οποίας συνδυάζονταν η απέραντη αγάπη
για τη νεοελληνική λογοτεχνία , η αδιάκοπη μελέτη της
και η ακαταπόνητη συγγραφική δραστηριότητα.
Ο Αλέξανδρος Αργυρίου , αν και ενταγμένος ιδεολογικά
στο χώρο της Αριστεράς, υπήρξε ένας από τους πιο
αντικειμενικούς μελετητές της λογοτεχνίας και το έργο του
διαπνέεται από αμεροληψία και απουσία ιδεολογικής
εμπάθειας και προκρούστειας ερμηνευτικής προσέγγισης.
Η συμπαθέστατη φυσιογνωμία του αποδεικνύεται και από την
καθολική σχεδόν αναγνώρισή του από συγγραφείς
και μελετητές της λογοτεχνίας μας, πολλοί από τους οποίους
ήταν και στενοί του φίλοι, όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης,
στο σπίτι του οποίου περνούσε επί δεκαετίες τα Σαββατόβραδά του,
απολαμβάνοντας τους μεζέδες της Νόρας Αναγνωστάκη
και συζητώντας με τους εκλεκτούς συνδαιτημόνες την
τρέχουσα λογοτεχνική και πολιτική επικαιρότητα.
Στον Αλέξανδρο Αργυρίου χρωστά πολλά ο μίζερος αυτός τόπος.
Παρ' όλα αυτά , η γενναιόδωρη μέχρι αηδίας Ακαδημία μας έκρινε φέτος
ότι έπρεπε να του γυρίσει την πλάτη και να μην τον τιμήσει με το Αριστείο της.
Ο άνθρωπος όμως που δεν επιδίωξε ποτέ τιμές από την Πολιτεία,
γιατί δεν υπήρξε οργανικός διανοούμενός της , έφυγε
από τη ζωή έχοντας ήδη κατακτήσει προ πολλού
το Μέγα Αριστείο της πραγματικής Ζωής.
*****************
Εις το απλό αυτό μνημείον,
ολόκληρον εκ συνήθων εργολαβικών υλικών,
που το σκεπάζουν λίγα λουλούδια του εμπορίου,
είναι θαμμένος ο σεμνός Αλέξανδρος Αργυρίου.
Γέρων ογδόντα οκτώ χρόνων με καρδιά παιδιού .
Aπ’ τον πατέρα του, γενιά παλιά των Αλεξανδρινών•
Από ευπατρίδες του θύραθεν ελληνισμού
της μητέρας του η σειρά.
Έκαμε μαθητής επιφανών δασκάλων του Πολυτεχνείου
και κέρδισε το ψωμί του από τα πολιτικομηχανικά,
Στας Αθήνας μελετών τα όμορφα του λόγου τα κιτάπια
ηράσθη την λογοτεχνία και έγραψε πολλά γι’ αυτήν:
της κριτικής, του δοκιμίου και της Ιστορίας της.
Το έργο αυτό θα μείνει.
Χάσαμεν όμως το πιο τίμιο — το πνεύμα του,
που ήτανε γήινο όπως των πολλών ανθρώπων,
φτιαγμένο όμως από σπάνια υλικά.
(16/11/2008)
Αλέξανδρος Αργυρίου*:
«Tα καλά που έχουμε είναι εξαίρεση» 
Της Αννας Γριμάνη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ο Σολωμός είπε: «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα (o altra cosa) και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου και θα είσαι ευτυχισμένος». Το o altra cosa (= ή ό,τι άλλο) απαντά και στην Ιδεοληψία περί ελληνικότητας.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα μάτσο ανθισμένες παπαρούνες, ή «απαράλλαχτα όπως -ένα κόκκινο λουλούδι -μες σε πράσινα φύλλα», που λέει ο Εγγονόπουλος.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
«Στη φαντασία μας ασελγούνε οι κάκτοι», που λέει ο ποιητής... «Λοχαγέ, φυλάξου από τα γαλανά μάτια», που «λέει» ένας Γάλλος υπερρεαλιστής· δεν χάνει στη μετάφραση. Η υπεροχή του Ελληνα ποιητή στους φορείς σημασίας.
Αυτό που με χαλάει.
Τα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων, που είναι φούμαρα. Με τρομάζει η ασυδοσία τους, πλην εξαιρέσεων, τώρα μάλιστα που κινδυνεύει ο καπιταλισμός και δεν έχουμε εναλλακτική λύση.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Μειονέκτημα. Με τη δημόσια παιδεία μας που δεν σε μαθαίνει τρόπους και μεθόδους για να σκέπτεσαι. Προσόν, οι λίγοι καλοί δάσκαλοι πολλών κατηγοριών που είναι και αυτοδίδακτοι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Τα καλά που έχουμε είναι εξαίρεση, Σολωμός, Κάλβος, Παλαμάς, Σικελιανός, Βάρναλης, Καρυωτάκης, Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κ.λπ., κάποιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και γενικά σε διάφορους τομείς ελάχιστοι οι επαρκείς. Τα κακά, πολλά, αίφνης το κυνήγι της εφήμερης δημοσιότητας, η προβολή των μηδενικών ως φωστήρων στα τηλεπαράθυρα που αν τους διακόπτεις τη σκέψη, επιμένουν να την ολοκληρώσουν και όχι να την συμπληρώσουν όπως είναι το σωστό, διότι ως επηρμένα μηδενικά νομίζουν ότι ο λόγος τους είναι υψηλών απαιτήσεων, ενώ είναι απλώς σπουδαιοφανής.Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
Με την αστυνομική τους ταυτότητα ή με το διαβατήριό τους ως τουρίστες άνευ ειδικότητος. Σε ελάχιστες περιπτώσεις με το ταλέντο τους. Πρόχειρα αλλά αντιπροσωπευτικά: Χατζιδάκις, Θεοδωράκης.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί θεέ μου μας έδωσες τόσον ήλιο και αποκτήσαμε το δικαίωμα στην τεμπελιά; Ετσι αρχίσαμε να φιλοσοφούμε μετ' ευτελείας.
Για το άλλο, ο Λάσκος έλεγε «πρέπει να κάνουμε λεφτά». Ξέρουν καλά το μάθημα όσοι δημόσιοι άνδρες (εκτός εξαιρέσεων) αποδείχθηκαν ανωτέρας ευφυΐας. Βρήκαν τις οπές του συστήματος και έκαναν τις κατάλληλες τσιριμόνιες. Θα διέπρεπαν ως ταχυδακτυλουργοί σε τσίρκο. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου πέθανε πάμπτωχος.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ολοι όσους ανέφερα και ακόμη κάποιοι που θεωρώ μείζονος σημασίας. Να ονομάσω έναν, εκτός από λάθος, είναι και μικρόψυχο. Εδώ δεν υπάρχουν πρώτοι και δεύτεροι. Δεν μετράμε κουκιά.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οπως έλεγε ο Παλαμάς, «γνώμες καρδιές όσοι Ελληνες». Η ελληνική αλήθεια δεν διαχωρίζεται από την γενική αλήθεια που η απάντησή της εκκρεμεί από την εποχή του Πόντιου Πιλάτου. Εκτός αν νομίζετε ότι υπάρχει και κείται εν γούνασι θεών.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Κάποιοι, κάποτε, την είπαν «οδός ονείρων». Οταν συμβαίνει, η προσφορά μας παύει να κουρνιάζει εντός των τειχών μας.
***
*O Αλέξανδρος Αργυρίου είναι δοκιμιογράφος - κριτικός λογοτεχνίας. Το πρόσφατο από τα βιβλία του είναι το οκτάτομο έως σήμερα έργο του, η «Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια 1918 - 1974/ 2007 και 2001 - 2007» (εκδ. Καστανιώτη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου