ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ: "Επίφοβος αντίπαλος"

"Ανήκε σε μία ηλικιωμένη κυρία.

Αυτό μόνο μου επιτρέπεται να πω,
γιατί εξακολουθεί να διατηρεί τα πνευματικά
δικαιώματα της ιστορίας της."

******

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ

Επίφοβος αντίπαλος

Τον τελευταίο καιρό το γράψιμο με απασχολεί ως αντικείμενο μελέτης. Δεν ζω πια μέσα από αυτό, ζω απ' έξω. Και το μελετώ σαν έναν επίφοβο αντίπαλο περισσότερο απ' όσο έμπιστό μου σύμμαχο. Οι λόγοι πολλοί. Οσα βιβλία έγραψα -που δεν είναι τόσα πολλά- κάθε φορά που έπιανα μολύβι και χαρτί αισθανόμουν σαν πρωτάρης. Ναι, μεγαλώνει κανείς μέσα από τα βιβλία του. Αλλά μεγαλώνει κι έξω από αυτά. Και η απόσταση μιας ηλικίας από την άλλη είναι διάστημα το ίδιο μεγάλο όσο κι από το ένα σου βιβλίο στο άλλο.

Καταλαβαίνω τώρα πως είναι δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να μιλήσει κανείς θεωρητικά για κάτι που αποτελεί τον βασικό όρο της ζωής του. Κάθε συγγραφέας είναι και άλλη περίπτωση, κανείς απ' όσους ξέρω και -υποθέτω λογικά- κανείς απ' όσους, πολύ περισσότερους, δεν γνωρίζω, δεν μπορεί να είναι ίδια περίπτωση μ' έναν άλλο.

Οσο με αφορά, έφτασα να καταλάβω κάποια στιγμή πως ίσαμε τώρα δεν ήμουν ευτυχισμένος επειδή έγραφα, αλλά πως έγραφα επειδή ήμουν ευτυχισμένος. Και επειδή η πραγματικότητα γύρω μου έχει ριζικά μεταβληθεί, κοιτώ το μέλλον περισσότερο με απορία παρά με προσμονή. Θα ξαναγράψω ποτέ;

Αν ξαναγράψω επειδή θα 'μαι πάλι ευτυχισμένος, σημαίνει πως ένα τεράστιο μέρος της ζωής μου θα έχει περάσει στο απώτερο παρελθόν της μνήμης - κι αυτό φοβούμαι μήπως με φτωχύνει και με αδειάσει. Αν πάλι ξαναγράψω γιατί δεν θα είμαι ποτέ ξανά ευτυχισμένος, αυτό σημαίνει πως ένα μεγάλο μέρος από τις αρχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε το γράψιμό μου ίσαμε τώρα θα έχει αναιρεθεί και θα βρεθώ στην ελάχιστα ζηλευτή θέση να εκθέτω μέσα από τα κείμενά μου τις προσωπικές μου περιπέτειες. Αυτό μου φαίνεται μικροπρεπές και ανάξιο λόγου. Θα προτιμούσα να μη μου συμβεί.

Υπάρχει κι ένα τρίτο ενδεχόμενο, αλλά αυτό για την ώρα βρίσκεται στην περιοχή του μυστηρίου. Να ξαναγράψω αίροντας τον εαυτό μου πάνω από την προσωπική μου κατάσταση, υποδυόμενος κάποιον που δεν υπάρχει πια, αλλά υπήρξε κάποτε ή θα υπάρξει στο μέλλον. Να μπορέσω να χωρέσω μες σ' αυτόν τον καινούριο εαυτό όλα όσα αγάπησα και όλα όσα έξησα -και αποτελώντας του λοιπού ένα καινούριο πρόσωπο-, άθροισμα όσων θα 'θελα να κρατήσω για πάντα κοντά και γύρω μου - κι έτσι να δω τον κόσμο και τον εαυτό μου από μια οπτική γωνία πολύ ευρύτερη και περιεκτική.

Ολα όσα ξόρκιζα γράφοντας ώς τώρα, όλα όσα προσπαθούσα να προλάβω μη μου συμβούν ρίχνοντάς τα σαν δήθεν βιώματα στο χαρτί, με πρόλαβαν, με κατέλαβαν και με ξεπέρασαν. Τώρα πρέπει να γράψω έχοντάς τα για πραγματικά μου βιώματα - πάει να πει γνωρίζοντας τον αναπότρεπτο ρυθμό τους και τις αναπόφευκτες συνέπειες, θεωρώντας τη ζωή μια κατάσταση διαποτισμένη με αυτά ακόμα στις καθημερινές της πτυχές, σαν τις πιο κοινές και φυσικές πιθανότητες.

Οχι πια ο φόβος της αρρώστιας, μα η αρρώστια η ίδια και η καθημερινή μας ζωή μέσα απ' αυτήν. Οχι πια ο φόβος του θανάτου, μα ο θάνατος ο ίδιος και η καθημερινή μας ζωή με τη βεβαιότητά του - απόλυτη και αναντίρητη, όπως ότι σε λίγο θα βραδιάσει, θα σκοτεινιάσει κι εμείς θα πέσουμε για ύπνο. Οχι πια ο φόβος για μια χαμένη αγάπη, μα η ζωή μες στην απόλυτη απουσία της και η επανεύρεση της αναπνοής χωρίς αγάπη και χωρίς έρωτα.

Και από δίπλα μια ολοκληρωτική επανεκτίμηση των έργων του ανθρώπου πάνω στη γη. Η σιγουριά πως όσο και να προσπαθείς να ολοκληρώσεις, να βάλεις σε τάξη, όλα μένουν πίσω ανολοκλήρωτα και άταχτα, σαν να 'ναι σίγουρο πως θα ξανάρθεις να συνεχίσεις και ν' αποτελειώσεις ό,τι άφησες μισό ή πως κάποιος άλλος θ' ασχοληθεί μαζί του είτε για να κάνει ό,τι θα 'κανες αν ήσουν ακόμη εδώ είτε για να τα μαζέψει σε μια πλαστική σακούλα και να τ' ακουμπήσει στο πεζοδρόμιο. Μ' αυτά ή χωρίς αυτά, τα πουλάκια θα συνεχίσουν να κελαηδούν, ο αέρας να φυσάει, τα φύλλα να πέφτουν στο χώμα και οι γάτες ν' αποζητούν μια μεριά με ήλιο για να γλείψουν τη γούνα τους.

Αν δεις έτσι την τέχνη και τα βιβλία (τελειωμένα, σε εξέλιξη ή σχεδιασμένα στον ύπνο σου και στις ώρες της τεμπέλικης απραγμοσύνης) ίσως πιάσεις το μολύβι με διαφορετικό αίσθημα και ίσως σχεδιάσεις τα κεφάλαια και τα πρόσωπα της ιστορίας με τρόπο λιγότερο περιφραστικό, χωρίς τόσες βοήθειες της τεχνικής, που μετασκευάζει το χώμα σε βάζο και την μπογιά σε αποχρώσεις του ουρανού.

Μου μένουν το χώμα και η μπογιά.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ/ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/01/2009
[Από τη στήλη Θαμμένοι στις λέξεις, που επιμελείται ο Μισέλ Φάις]