Ο διανοούμενος που νοιάζεται τους ανθρώπους που υποφέρουν

Θανάσης Σκρουμπέλος «Στις αλάνες της αμφισβήτησης»

 

Υπάρχουν περιπτώσεις συγγραφέων που δεν παύουν να εξερευνούν το κοινωνικό περιβάλλον, τις ανασυνθέσεις και τις κατολισθήσεις του. Μια τέτοια περίπτωση που δεν τυγχάνει της προβολής που θα έπρεπε, είναι ο σπουδαίος Θανάσης Σκρουμπέλος.

 Του Νίκου Κουρμουλή

Μελετητής σκοτεινών ενστίκτων, που σημάδεψαν το σώμα της χώρας από τον Εμφύλιο και μετά. Στα χαμόσπιτα, στα κράσπεδα των δρόμων, στην αρχαία σκουριά, στα μπουρδέλα, στα μεταγωγών. Ένας πλάνητας ουμανιστής, που’χει στη φαρέτρα του ένα μάτσο λέξεις. Αιχμηρές, κοφτές, άμεσες. Ακολουθεί πιστά την τους πραματευτάδες εκείνους, που όπως έλεγε και ο μέγας Εδουάρδο Γκαλεάνο, εκκινούν από τα ύφαλα των φαραγγιών για να ρίξουν φως στη στράτα της ανθρώπινης περιπέτειας. Εκείνους που θα μείνουν έξω τελικά από το κοιτάπι της επίσημης Ιστορίας.

           Γεννήθηκε στον Κολωνό, τη γειτονιά του Πλάτωνα, το 1944. Σπουδές στη χαρακτική και την αγιογραφία, αρχικά. Εν συνεχεία πέρασε στο γραπτό λόγο, δίχως να ξεχνά τα «σκαλίσματα» του. Αρθρογράφος σε πλείστα όσα έντυπα και σεναριογράφος σημαδιακών ταινιών και σειρών όπως: «Ανατολικός άνεμος», «Καλή πατρίδα σύντροφε», «Η Αριάδνη μένει στη Λέρο» κ.α. Έχει σκηνοθετήσει και δικές του ταινίες σαν τις: «Ο Τζώνης Κελν, κυρία μου», «Χαβάη» κλπ. Ο Σκρουμπέλος ανακατεύεται με πολλά. Επιδιώκει να συνθέσει σε ένα και μόνο αλφαβητάρι, μεγάλο μέρος της γκάμας του αναπαραστατικού ύφους. Στο τέλος ή μάλλον από την αρχή τελικά, τον κέρδισε ο λόγος. Ένας συγγραφέας, ακατάβλητος υποδοχέας των παράτολμων φαινομένων που ορίζουν τις ρωγμές της ζωής μας. Που λειτουργεί μέσα από τις εικόνες των αγίων παθών και λαθών σαφώς, του τόπου ετούτου.



           Για τον Σκρουμπέλο εκείνο που έχει σημασία είναι το ανακάτεμα της τράπουλας μεταξύ ταξικών προσδιορισμών, κοινωνικών πεποιθήσεων και προσωπικών μετατοπίσεων. Στο επίκεντρο μένει ο άνθρωπος που υποφέρει. Το «Bella ciao» (Ελληνικά Γράμματα, Τόπος) είναι αφιερωμένο στα παιδιά των παιδουπόλεων, όπου ελάχιστες μαρτυρίες έχουν σωθεί. Οι «μπόκοι» χωρίς γονείς μαθαίνουν για το αίμα, πριν καν γνωρίσουν τους γονείς τους. Στο «Ο Αϊ Γιώργης των γραικών» (Καστανιώτης, Νόβολι) καταγράφεται η τοιχογραφία των αποδημητικών «πουλιών» της Μεσογείου: Καταλούνια-Κηφισός-Γκιουλ Μπαξέ. Τυχωδιώκτες, σαλοί, κλέφτες και πατρώνοι ψάχνουν να σώσουν κάτι από τα μανουάλια της μεγάλης αυτής κληρονομίας. Ένα βιβλίο γραμμένο εξ’ολοκλήρου στα γραικικά. Τη γλώσσα των ελληνόφωνων μεταναστών στη μικρασία και αλλού.

        Ο συγγραφέας ποτέ μα ποτέ δεν ξέχασε τον γενέθλιο τόπο του. Είναι καταδικασμένος να γυρνά σ’αυτόν όπως ο ναυτικός στη γυναίκα του. Σε ένα από τα πρώτα του αφηγήματα «Τα φίδια στον Κολωνό» (Ελληνικά Γράμματα), δίδεται με εύγλωττο τρόπο ένα σπάνιο νεορεαλιστικό πορτραίτο όπως ευρέως λέγεται, των δυτικών συνοικιών. Με τις αλάνες και την πολιτικοποίηση, την εγκατάλειψη. Σ’ένα από τα καλύτερα βιβλία του μέχρι σήμερα, τα περίφημα «Μπλε καστόρινα παπούτσια» (Τόπος) ο Σκρουμπέλος στήνει το γαϊτανάκι που έφερε τη Χούντα αλλά δεν έπαψε ποτέ να μας απασχολεί. Καθότι το κουρντίζουν επιδέξια χέρια. Στα πέριξ της «Χαβάης» του διάσημου μαγαζιού με τις τραβεστί στο Μεταξουργείο, οι Λαμπράκηδες και το παρακράτος. Ποτισμένο λικέρ και ροκ’εν’ρολ. Πολλοί είπαν πως βρέθηκε ο Έλληνας Τενεσί Ουίλιαμς. Ο Τρίλιας, η Αριστέα, ο Μπόη, στις υπόγειες διαμάχες της γειτονιάς με το κογιονάρισμα να κυριαρχεί. Σώμα και αίμα σε ευθεία κατανάλωση. Βία και νοθεία με τριγύρι στη κόψη του ξυραφιού και ηδονή παράλληλα.

            Ξέροντας πως η γλυπτική χαρακτήρων που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, ή έστω στις παρυφές της νομιμότητας, ο Σκρουμπέλος προχωρά σ’ένα ακόμη βιβλίο που ακροβατεί, ο «Μαύρος Μακεδών». Τα πολυφυλετικά βαλκάνια. Τόπος ηρώων που γίνονται εφιάλτες και τούμπαλιν. Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι Εβραίοι, Σλάβοι, Κρήτες. Κοινοί σκοποί, μια φορά συμπίπτουν. Το μίσος που γυρίζει σε κατανόηση. Τα βουβά βλέμματα και οι αναψοκοκκινισμένες κάννες, που γυρίζουν κατά εαυτόν. Άραγε ποιος ανήκει πού; Τα μεταναστευτικά ρεύματα έρχονται κατά χιλιάδες στην Ελλάδα, μετατρέποντας Αιγαίο και βόρεια σύνορα σε έναν τάφο δίχως τέλος. Ο συγγραφέας μεταφέρεται στα δωμάτια χωρίς παράθυρα στα πέριξ της Ομονοίας. «Η ιστορία της Βέλβετ Παλμ», δεν είναι τίποτε άλλο από τα πρόσωπα που έχουμε ξεχάσει τα χαρακτηριστικά τους και συχνά υμνούμε το θάρρος τους. Η μαύρη ανήλικη που εξαναγκάζεται να γίνει πόρνη, στο βιβλίο του Σκρουμπέλου δεν είναι άλλη μία ψηφίδα μέσα στο πλήθος, αλλά το σημείο που μας δένει με την κυριαρχούσα αφασία.

          Τώρα ο Θανάσης Σκρουμπέλος στο τελευταίο του βιβλίο, επιχειρεί να κλείσει έναν κύκλο και να ανοίξει κάποιον άλλο προφανώς. Γυρίζει πίσω στον Κολωνό. Πάντα θα είναι το παιδί της γειτονιάς. Όπως ομολογεί και ο ίδιος. «Η κόρη του Οιδίποδα» (Τόπος), ρίχνει για μια ακόμη φορά τα ταμπού για τον Άλλο. Θύματα τράφικινγκ από την Αφρική, στον Κολωνό την πύλη του Άδη κατά την μυθολογία. Εκεί και η μιαρή γέννα ο Οιδίποδας βρήκε άσυλο. Την ιστορία του Σκρουμπέλου ανοίγει ένας τυφλός μαύρος που ισχυρίζεται πως είναι βασιλιάς κυνηγημένος. Σώματα και υπάρξεις, χάνονται στο χωνευτήρι της Αθήνας. Ποιος θα τους προστρέξει άραγε; Ποιος Θεός και ποιος Διάβολος βρίσκεται στο δρόμο τους, πολιορκώντας τα φαντάσματα των ξεριζωμένων.

         Τι μπορεί να είναι η ουσία της αλληλεγγύης, σκέφτεται ο συγγραφέας. Μια χειρονομία, ένα νοιάσιμο, ένα πιάτο φαϊ; Όλα αυτά; Σίγουρα η προσέγγιση. Η της εκ του σύνεγγυς ανθρωπιά και κατανόηση. Αλλά αυτό είναι το ένα κομμάτι του βιβλίου. Ο Σκρουμπέλος με όπλο του τη γλώσσα, την έκφραση και την φυσιολογία των υποκειμένων όπως κάνει πάμπολλες φορές, εισέρχεται ως ντοκουμενταρισμένη ματιά, στην τύρφη των συγκρούσεων. Σώματα χτυπιούνται, αγκαθωτά σύρματα υψώνονται, ιερή τρέλα και οι φυγάδες εκεί, να μην κουνάνε ρούπι. Μέχρι να σύρουν το χορό στην παρωδία της ζωής μας. Την λύτρωση των ημερών μας, που όλο προσδοκάται.  Ένα μυθιστόρημα, που και πάλι φέρνει τον συγγραφέα ενώπιον των εφιαλτών του σήμερα και του αύριο. Τα καταφέρνει μια χαρά, διότι είναι σπάνιος μελετητής των κωδικών συμπεριφοράς των ανθρώπων που γέρνουν στα στενά σοκάκια. Μια πένθιμη γιορτή των αποκλεισμένων.
                                                                                                                                                            Νίκος Κουρμουλής
Πηγή: http://www.stokokkino.gr
*************************************
ΔΥΟ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ 
Σενάριο και Σκηνοθεσία : Θανάσης Σκρουμπέλος 

1.Ο JOHNY B GOODE ΣΤΟΝ ΚΟΛΩΝΟ
Μία Παραγωγή του "ΛΟΦΟΥ ΚΟΛΩΝΟΥ".
Iσμήνη:Μαρία Παπαγαβριήλ
Σοφοκλής:Λευτέρης Τσάτσης
Μία Παραγωγή του "ΛΟΦΟΥ ΚΟΛΩΝΟΥ".
Iσμήνη:Μαρία Παπαγαβριήλ
Σοφοκλής:Λευτέρης Τσάτσης

2. Ο ΜΠΙΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΞΟΡΚΙ  

Παίζουν:Θαν.Σκρουμπέλος,Κιαμήλ Ατάκ,Λευτέρης Τσάτσης