Η Ελλάδα στο όριο

Greece on the Brink

APRIL 20, 2015, New York Times

Paul Krugman

“Don’t you think they want us to fail?” That’s the question I kept hearing during a brief but intense visit to Athens. My answer was that there is no “they” — that Greece does not, in fact, face a solid bloc of implacable creditors who would rather see default and exit from the euro than let a leftist government succeed, that there’s more good will on the other side of the table than many Greeks suppose.

But you can understand why Greeks see things that way. And I came away from the visit fearing that Greece and Europe may suffer a terrible accident, an unnecessary rupture that will cast long shadows over the future.

The story so far: At the end of 2009 Greece faced a crisis driven by two factors: High debt, and inflated costs and prices that left the country uncompetitive.

See more=> Greece on the Brink

************

 Πολ Κρούγκμαν

Η Ελλάδα στο όριο

"Δεν νομίζετε ότι θέλουν να αποτύχουμε;" Αυτό είναι το ερώτημα που άκουσα πολλές φορές, κατά τη διάρκεια μιας σύντομης αλλά έντονης επίσκεψης μου στην Αθήνα. Η απάντησή μου ήταν ότι δεν υπάρχουν "αυτοί" - ότι η Ελλάδα δεν έχει, στην πραγματικότητα, να αντιμετωπίσει ένα ενιαίο μπλοκ άσπονδων πιστωτών, οι οποίοι θα προτιμούσαν να δουν την χρεοκοπία και έξοδο της από το ευρώ, παρά να αφήσουν μια αριστερή κυβέρνηση να πετύχει, ότι υπάρχει περισσότερη καλή θέληση, στην άλλη πλευρά του τραπεζιού, από όση πολλοί Έλληνες υποθέτουν.
Αλλά μπορείτε να καταλάβετε γιατί οι Έλληνες βλέπουν τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο. Και γύρισα από την επίσκεψη φοβούμενος ότι η Ελλάδα και η Ευρώπη κινδυνεύουν να υποστούν ένα τρομερό ατύχημα, μια περιττή ρήξη που θα ρίξει μεγάλες σκιές πάνω από το μέλλον.

η Ελλάδα και η Ευρώπη κινδυνεύουν να υποστούν ένα τρομερό ατύχημα, μια περιττή ρήξη που θα ρίξει μεγάλες σκιές πάνω από το μέλλον.

Η ιστορία μέχρι τώρα: Στο τέλος του 2009, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια κρίση που χαρακτηριζόταν από δύο παράγοντες: υψηλό χρέος, και αυξημένα κόστη και τιμές που έκαναν τη χώρα μη ανταγωνιστική.

Η Ευρώπη ανταποκρίθηκε με δάνεια που εγγυήθηκαν την ρευστότητα, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα επιδίωκε εξαιρετικά επώδυνες πολιτικές. Αυτά περιλάμβαναν περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων οι οποίες, αν είχαν επιβληθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναλογικά θα είχαν ανέλθει σε τρία τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Υπήρξαν, επίσης, περικοπές μισθών σε μια κλίμακα που είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς, με τους μέσους μισθούς να υπόκεινται μειώσεις έως και 25% από το υψηλότερο επίπεδό τους.
Αυτές οι τεράστιες θυσίες υποτίθεται ότι θα παρήγαγαν ανάκαμψη. Αντ 'αυτού, η καταστροφή της αγοραστικής δύναμης βάθυνε την ύφεση, προκαλώντας πόνο επιπέδου Μεγάλης Ύφεσης και μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Το Σάββατο επισκέφθηκα ένα καταφύγιο για άστεγους, όπου μου διηγήθηκαν σπαρακτικές ιστορίες ενός συστήματος υγειονομικής περίθαλψης σε κατάρρευση: ασθενείς που αποπέμφθηκαν από νοσοκομεία επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν το εισιτήριο των 5 ευρώ ή χωρίς να λάβουν τα απαραίτητα φάρμακά επειδή είχαν εξαντληθεί στις κλινικές, ανάμεσα σε άλλες.
Πρόκειται για έναν εφιάλτη χωρίς τέλος, όμως το πολιτικό κατεστημένο στην Ελλάδα, αποφασισμένο να παραμείνει στην Ευρώπη και φοβούμενο τις συνέπειες της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, έμεινε στο πρόγραμμα, χρόνο με τον χρόνο. Μέχρι οι Ελληνες να μην αντέχουν άλλο. Καθώς οι πιστωτές ζήτησαν ακόμη περισσότερη λιτότητα - σε μια κλίμακα που θα μπορούσε κάλλιστα να ωθήσει την οικονομία άλλο ένα 8% κάτω και να ανεβάσει την ανεργία στο 30% - το έθνος ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, έναν πραγματικά αριστερό (σε αντίθεση με κέντρο-αριστερό) συνασπισμό, ο οποίος είχε ορκιστεί να αλλάξει την πορεία της χώρας. Μπορεί να αποφευχθεί μια ελληνική έξοδος από το ευρώ;
Ναι, μπορεί. 

Η ειρωνεία της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι ήρθε ακριβώς στο σημείο, όπου ένας ρεαλιστικός συμβιβασμός θα μπορουσε να είναι δυνατός.

Η ειρωνεία της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι ήρθε ακριβώς στο σημείο, όπου ένας ρεαλιστικός συμβιβασμός θα μπορουσε να είναι δυνατός.

Το βασικό σημείο είναι ότι μια έξοδος από το ευρώ θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρή και αποδιοργανωτική για την Ελλάδα, και θα δημιουργούσε τεράστιους πολιτικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους για την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι, συνεπώς, κάτι που πρέπει να αποφευχθεί, αν υπάρχει μια μέση αξιοπρεπής εναλλακτική λύση. Και υπάρχει ή θα έπρεπε να υπάρξει.
Στα τέλη του 2014, η Ελλάδα είχε καταφέρει να αποκτήσει ένα μικρό "πρωτογενές" πλεόνασμα του προϋπολογισμού, με τα φορολογικά έσοδα να υπερβαίνουν τις δαπάνες, με εξαίρεση τις πληρωμές τόκων. Αυτό είναι το μόνο που οι πιστωτές μπορούν εύλογα να απαιτήσουν, από τη στιγμή που δεν μπορεί να απαιτείς να στύβεις την πέτρα συνεχώς. Εν τω μεταξύ, όλες αυτές οι περικοπές των μισθών έχουν καταστήσει την Ελλάδα ανταγωνιστική στις παγκόσμιες αγορές - ή θα την καταστούσαν πιο ανταγωνιστική εάν μπορέσει να αποκατασταθεί κάποια σταθερότητα
Το σχήμα μιας συμφωνίας είναι επομένως σαφές: βασικά, μια στάση της περαιτέρω λιτότητας, με την Ελλάδα να συμφωνεί να κάνει σημαντικές, αλλά όχι συνεχώς αυξανόμενες πληρωμές προς τους πιστωτές της. Μια τέτοια συμφωνία θα έθετε τη βάση για την οικονομική ανάκαμψη, ίσως αργή στην αρχή, αλλά τελικά θα πρόσφερε κάποια ελπίδα.
Όμως αυτή τη στιγμή η συμφωνία δεν φαίνεται να είναι κοντά. Ίσως είναι αλήθεια, όπως λένε οι πιστωτές, ότι είναι δύσκολο να συνεννοηθούν με την νέα ελληνική κυβέρνηση. Αλλά τι περιμένεις όταν κόμματα που δεν έχουν καμία προηγούμενη εμπειρία στα διοικητικά αναλαμβανόμουν μετά από ένα αναξιόπιστο κατεστημένο. Πιο σημαντικό, οι πιστωτές απαιτούν πράγματα - μεγάλες περικοπές στις συντάξεις και το Δημόσιο- στις οποίες μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της αριστεράς απλώς δεν μπορεί να συμφωνήσει, σε αντίθεση με μεταρρυθμίσεις, όπως η βελτίωση στην επιβολή φόρου που μπορεί. Και οι Έλληνες, όπως έγραψα, βλέπουν αυτές τις απαιτήσεις ως μέρος μιας προσπάθειας, είτε να πέσει η κυβέρνησή τους ή να κάνουν τη χώρα τους παράδειγμα του τι θα συμβεί σε άλλες χώρες- οφειλέτες, αν προσπαθήσουν να αποφύγουν τη σκληρή λιτότητα.

οι Έλληνες, όπως έγραψα, βλέπουν αυτές τις απαιτήσεις ως μέρος μιας προσπάθειας, είτε να πέσει η κυβέρνησή τους ή να κάνουν τη χώρα τους παράδειγμα

Αυτό που κάνει τα πράγματα χειρότερα, είναι η πολιτική αβεβαιότητα που βλάπτει τα φορολογικά έσοδα, η οποία πιθανώς θα προκαλέσει και την εξάτμιση του πρωτογενούς πλεονάσματος που έχει κερδηθεί με σκληρές περικοπές. Η λογική λέει, πως σίγουρα με λίγη υπομονή σε αυτό το μέτωπο, αν και όταν επιτευχθεί μια συμφωνία, η αβεβαιότητα θα υποχωρήσει και ο προϋπολογισμός θα βελτιωθεί και πάλι. Αλλά στη διάχυτη ατμόσφαιρα δυσπιστίας, τα αποθέματα υπομονής ειναι ελάχιστα.
Δεν χρειάζεται να είναι αυτός ο δρόμος. Είναι αλήθεια, για να αποφευχθεί μια μεγάλη κρίση απαιτείται από τους πιστωτές να δόσουν μπροστά ένα σημαντικό ποσό σε μετρητά, αν και τα μετρητά αυτά θα ανακυκλωθούν αμέσως σε πληρωμές χρέους. Αλλά σκεφτείτε την εναλλακτική λύση. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρώπη είναι οι κακές σχέσεις να επιφέρουν μια ακόμα καταστροφή, αυτή τη φορά τελείως αχρείαστη.