Πέτρος Μάρκαρης: «Ζούμε ένα τηλεοπτικό παρακράτος»

ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΡΚΑΡΗΣ

«Ζούμε ένα τηλεοπτικό παρακράτος»

Του Μανώλη Πιμπλή
Τα Νέα, 31/1/2008

«Δεν είμαστε αθώοι.
Κυβερνήσεις, διανοούμενοι, καλλιτέχνες είμαστε όλοι συνένοχοι, επειδή ανεχτήκαμε αυτό τον βόρβορο και επειδή παίξαμε μαζί του», λέει ο Πέτρος Μάρκαρης, ο οποίος βλέπει στο βιβλίο έναν πόλο διαφωτισμού που χρειάζεται στήριξη.

Ο Χρήστος Ζαχόπουλος μπορεί και να... μείνει στην Ιστορία, λέει ο Πέτρος Μάρκαρης, που αναλαμβάνει καθήκοντα νέου προέδρου του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου

O Πέτρος Μάρκαρης ήταν μια επιλογή-έκπληξη του υπουργού Πολιτισμού για τη θέση του προέδρου του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, σε αντικατάσταση του παραιτηθέντος Δημήτρη Νόλλα. Η βασική εκτελεστική αρμοδιότητα ανήκει στη διευθύντρια, ωστόσο ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου είναι κάτι παραπάνω από απλός διεκπεραιωτής αποφάσεων και εγγράφων. Είναι το πρόσωπο προς τα έξω, η βιτρίνα του ΕΚΕΒΙ που εκπροσωπεί θεσμικά το ελληνικό βιβλίο εδώ και στο εξωτερικό. Αν όμως η επιλογή ήταν έκπληξη, για πολλούς έκπληξη ήταν και η αποδοχή της πρότασης από έναν δεδηλωμένων αριστερών πεποιθήσεων και έντονα πολιτικοποιημένο (και πολιτικό) συγγραφέα. Σε μια, μάλιστα, από τις δυσκολότερες συγκυρίες για το υπουργείο Πολιτισμού, σε μια από τις χειρότερες στιγμές μιας κυβέρνησης με την οποία ο δημιουργός του εμβληματικού Αστυνόμου Χαρίτου δεν μοιράζεται την ίδια φιλοσοφία. Ο Πέτρος Μάρκαρης, ωστόσο, ο πλέον προβεβλημένος σήμερα Έλληνας συγγραφέας στο εξωτερικό, δεν το βλέπει έτσι:
«Όποια κι αν είναι η δύσκολη συγκυρία, όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει γενικότερα η χώρα και το πολιτικοκοινωνικό σύστημα της Ελλάδας, το βιβλίο, ο πολιτισμός, η τέχνη είναι μακροπρόθεσμες, σταθερές αξίες, όχι βραχυπρόθεσμες και συγκυριακές», λέει στα «ΝΕΑ». «Επομένως το αντικείμενο αυτό δεν πλήττεται άμεσα από οποιαδήποτε κρίση του συστήματος. Δουλειά μας είναι να συντηρήσουμε και να στηρίξουμε τον πόλο αυτό του διαφωτισμού, να μην τον αφήσουμε να παρασυρθεί από τη συγκυρία. Πρόκειται για βασική αρχή».
Απαντά όμως, επίσης, πως δεν είναι διατεθειμένος- και δεν του ζητήθηκε κάτι τέτοιο- να ακυρώσει, λόγω θέσης, τον δημόσιο λόγο του. «Κάποιος που έχει ήδη εγκατεστημένο δημόσιο λόγο δεν μπορεί να κάνει πίσω. Θα ήμουν αστείος αν ερχόταν ένα γερμανικό κανάλι, όπως έχει κατά καιρούς συμβεί, να με ρωτήσει τι γίνεται στην Ελλάδα με τα σκάνδαλα και εγώ να απαντούσα ότι δεν μπορώ να μιλήσω γιατί είμαι πρόεδρος του ΕΚΕΒΙ».
Τι πιστεύει λοιπόν για τη σημερινή περιρρέουσα ατμόσφαιρα;
«Αισθάνομαι ότι φέρουμε όλοι ευθύνη. Όχι μόνο η παρούσα κυβέρνηση, ούτε μόνο οι κυβερνήσεις γενικά. Ευθύνη φέρουν επίσης οι διανοούμενοι και οι καλλιτέ- χνες. Όλοι έχουμε ευθύνη που επιτρέψαμε να συμβούν όλα αυτά. Δεν είμαστε αθώοι αλλά συνένοχοι, επειδή ανεχτήκαμε αυτό τον βόρβορο και επειδή παίξαμε μαζί του. Και επειδή η συζήτηση ξέφυγε από την πολιτική και στράφηκε στη μιξοπαρθενία. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο τηλεοπτικό παρακράτος. Πολύ πιο "αποτελεσματικό" και πολύ πιο επικίνδυνο από το παρακράτος που γνωρίσαμε άλλες εποχές», πιστεύει. Μάλιστα για τον Χρήστο Ζαχόπουλο σκέφτεται ότι «μπορεί να μείνει και στην Ιστορία»! Γιατί; «Εάν άθελά του βοήθησε να αρχίσει να ξετυλίγεται ένα νήμα αυτού του παρακράτους, τότε θα μείνει στην Ιστορία γι΄ αυτό». Όσο για την κυβέρνηση... «Τελικά η αδυναμία που επέδειξε στον χειρισμό της υπόθεσης μπορεί και να μας βγει σε καλό...».

***

«Το βιβλίο να γίνει λαϊκό ανάγνωσμα»

Ένας λόγος που έκανε τον Πέτρο Μάρκαρη να δεχθεί ευχαρίστως τη θέση του προέδρου του ΕΚΕΒΙ είναι, όπως λέει, ότι «το δίδυμο Νόλλα- Βελισσάρη έβαλε τα πράγματα σε σωστή κατεύθυνση και δεν καλούμαστε να χτίσουμε από το μηδέν». Κωδικοποιούμε εδώ μερικές ιδέες του με τις οποίες θέλει να μπολιάσει την εθνική πολιτική βιβλίου:
Τη μάχη του βιβλίου στο εξωτερικό το ΕΚΕΒΙ μπορεί να τη δώσει συντεταγμένα με τις δικές του δυνάμεις, μαζί με τους εκδότες. Στο εσωτερικό χρειάζεται όμως βοήθεια από άλλους κρατικούς φορείς και υπουργεία. Κλασικό παράδειγμα, οι σχολικές βιβλιοθήκες.
Ένα μεγάλο, αναξιοποίητο κεφάλαιο είναι η συνεργασία με τους δήμους.
Το βιβλίο να πάψει να είναι υπόθεση των διανοουμένων και να γίνει λαϊκό ανάγνωσμα. Τους νέους αναγνώστες να τους ψάξουμε έξω από τα γνωστά διανοουμενίστικα επαγγέλματα.
Για τη διάδοση του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό:
Δεν είμαστε μικρή χώρα, όπως μας αρέσει να λέμε, είμαστε μικρή γλώσσα με συγκεκριμένα αλλά επιλύσιμα προβλήματα. Το μεγάλο πρόβλημα του ελληνικού βιβλίου είναι οι μεταφραστές. Να οργανώνουμε τακτικά σεμινάρια προσφέροντας στους ξένους μεταφραστές την ευκαιρία να φρεσκάρουν τα ελληνικά τους.
Να καλούμε μικρούς έγκυρους Ευρωπαίους εκδότες στην Ελλάδα. Αυτοί είναι που ψάχνουν σαν τρελοί νέους συγγραφείς.

ΣΧΟΛΙΟ

Το σκέφθηκε καλά ο Μάργαρης πριν αναλάβει τη θέση του ΕΚΕΒΙ;
Είναι έτοιμος να τα βάλει με το Μινώταυρο της ελληνικής γραφειοκρατίας;
Πόσες αντοχές διαθέτει , για να αντιμετωπίσει την κακοήθεια των αλαζονικών ομοτέχνων του, που θάβουν με το φτυάρι όποιον καταλαμβάνει με την
αξία του ένα θώκο;
Πάνω απ' όλα: τι θα γίνει με το μεγάλο πάθος του, τη συγγραφή;
Μπορούν να χωρέσουν σε ένα καλάθι τα συνεχή ταξίδια στο εξωτερικό
και οι ώρες δημιουργικής απασχόλησης που απαιτεί το γράψιμο ενός βιβλίου;
Ασφαλώς γνωρίζει καλύτερα από μας τι έπαθαν διάσημοι ομότεχνοί του,
όπως ο Αντρέ Μαρλό και ο Χόρχε Σεμπρούν, όταν αποδέχθηκαν δημόσιες θέσεις.
Φοβούμαστε μήπως το Προεδριλίκι που του πρόσφερε ο Μιχάλης Λιάπης
δεν είναι μόνο η τιμητική αναγνώριση της αναμφισβήτητης αξίας του
ως μυθιστοριογράφου και μαχητικού διανοούμενου, αλλά ότι θα αποβεί και
η μοιραία παγίδα που θα τον καθηλώσει συγγραφικά.
Παρ' όλες τις ενστάσεις μας, μία από τις οποίες είναι επίσης και ο "ιστορικός
συμβιβασμός του" με μία κυβέρνηση διεφθαρμένη ως τα μπούνια,
ευχόμαστε στον πατέρα του Αστυνόμου Χαρίτου "Σιδεροκέφαλος"!