Λόγιον πνεύμα

Ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς (1866-1955)
υπήρξε διαπρεπής αρχαιολόγος και πνευματωδέστατος λόγιος.
Χρημάτισε Διευθυντής των Μουσείων Ακροπόλεως και Ολυμπίας,
ίδρυσε τα μουσεία Ναυπλίου, Νικόπολης και Σικυώνας,
πραγματοποίησε ανασκαφές στην Κόρινθο και τη Νικόπολη
και ήταν ένας από τους πρωτεργάτες αναβίωσης των
Ολυμπιακών Αγώνων στη νεότερη εποχή.
Το 1928 κυκλοφόρησε το μνημειώδες έργο "Μνημεία των Αθηνών"
.
Ο Φιλαδελφεύς ήταν δεινός γνώστης της Ελληνικής γλώσσας
στην ιστορική της εξέλιξη, γεγονός που αποδεικνύεται
και από το ευθυμογραφικό κειμενάκι που έστειλε το 1906
στο περιοδικό του Σκόκου "Ημερολόγιον".
Τα χαριτωμένα παιχνιδίσματα του Φιλαδελφέα με τις λέξεις
δείχνουν επίσης άνθρωπο με υψηλή αίσθηση του χιούμορ,
ιδιότητα συνήθως άγνωστη σε επιστήμονες
αφοσιωμένους ψυχή τε και σώματι στη διακονία της επιστήμης τους.

ΔΙΑΤΙ;

_____________________

Εν Νεαπόλει της Ιταλίας

Φίλτατε,

ΕΠΙΤΡΕΨΟΝ μοι να σοι απευθύνω μερικάς απορίας , ων επιζητώ την εξήγησιν.
Μακράν της πατρικής γης διατελών ελησμόνησα ολίγον την πάτριον διάλεκτον και
διά τούτο δεν δύναμαι να εννοήσω πώς εξηγείτε υμείς εν Ελλάδι τας ακολούθους
παραδοξολογίας της νεοελληνικής.

Διατί λ. χ. να λέγωμεν:

Πιάνο και όχι αφίνω;
Μετοχή και όχι Μετοβήτα;
ταχίνι και όχι βραδύνι;
Ιατρός και όχι Ιαπίνης;
Μυολογία και όχι Ποντικολογία;
Σελήνη και όχι Σεδένει;
σοφάς και όχι σοφός;
παραβάνι και όχι παραβγάζει;
Καπαδόκης και όχι Λαμβδαδόκης;
απόχη και όχι αποναί;
Εθνική Τράπεζα και όχι Εθνική Καρέκλα;
Επί ξηρού ακμής και όχι επί χλωρού ακμής;
βάζο και όχι βγάζο;
Κυρία της Τιμής και όχι σπαρματσέτα της τιμής;
υπότροφος και όχι αλογότροφος;
ευγένεια και όχι ευμουστάκεια;
Ισπανία και όχι εις χαρτία;
ξενοδοχεία και όχι Ξενοαγγεία;
Μεγάλα Πνεύματα και όχι με καφέ πνεύματα;
νύχι και όχι πύχυ;
σύκο και όχι κάτσε;
αθηναίοι και όχι αθηνογέροντες;
Διατί το θηλυκόν του αοιδός δεν είναι αηδία;
Νεκρά θάλασσα και όχι ψόφια;
αυγοτάραχον και όχι αυγοσυχία;
Ρώμη και όχι ρακί;
καμηλαύχι και όχι καμηλοπαρδαλαύχι;
Περί λύχνων αφάς και όχι Περί λύχνων να πιης;
παρακάμω και όχι παραδίνω;
υποψία και όχι ονοψία;
Διατί επί τέλους να λέγωμεν Φιλόππαπος και όχι...

ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΥΣ