Σάββατο, Ιουνίου 03, 2017

Ὅμηρος ἐτεκμηρίωσεν ὅτι ἦν καὶ τὸ πάλαι μεγάλη ξύνοδος καὶ ἑορτὴ ἐν τῇ Δήλῳ

https://cdn-images-1.medium.com/max/1400/1*V5sG276zmRduDRaCeirXEA.jpeg  Ανασυγκρότηση του ιερού της Δήλου, του Henri-Paul Nenot, 1882. Παρίσι, Σχολή Καλών Τεχνών.

 

 [3.104.1] Τοῦ δ’ αὐτοῦ χειμῶνος καὶ Δῆλον ἐκάθηραν Ἀθηναῖοι
κατὰ χρησμὸν δή τινα. ἐκάθηρε μὲν γὰρ καὶ Πεισίστρατος
ὁ τύραννος πρότερον αὐτήν, οὐχ ἅπασαν, ἀλλ’ ὅσον ἀπὸ τοῦ
ἱεροῦ ἐφεωρᾶτο τῆς νήσου· τότε δὲ πᾶσα ἐκαθάρθη τοιῷδε
τρόπῳ. [3.104.2] θῆκαι ὅσαι ἦσαν τῶν τεθνεώτων ἐν Δήλῳ, πάσας
ἀνεῖλον, καὶ τὸ λοιπὸν προεῖπον μήτε ἐναποθνῄσκειν ἐν τῇ
νήσῳ μήτε ἐντίκτειν, ἀλλ’ ἐς τὴν Ῥήνειαν διακομίζεσθαι.
ἀπέχει δὲ ἡ Ῥήνεια τῆς Δήλου οὕτως ὀλίγον ὥστε Πολυ-
κράτης ὁ Σαμίων τύραννος ἰσχύσας τινὰ χρόνον ναυτικῷ
καὶ τῶν τε ἄλλων νήσων ἄρξας καὶ τὴν Ῥήνειαν ἑλὼν
ἀνέθηκε τῷ Ἀπόλλωνι τῷ Δηλίῳ ἁλύσει δήσας πρὸς τὴν
Δῆλον. καὶ τὴν πεντετηρίδα τότε πρῶτον μετὰ τὴν κάθαρσιν
ἐποίησαν οἱ Ἀθηναῖοι τὰ Δήλια. [3.104.3] ἦν δέ ποτε καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος ἐς τὴν Δῆλον τῶν Ἰώνων τε καὶ περικτιόνων
νησιωτῶν· ξύν τε γὰρ γυναιξὶ καὶ παισὶν ἐθεώρουν, ὥσπερ
νῦν ἐς τὰ Ἐφέσια Ἴωνες, καὶ ἀγὼν ἐποιεῖτο αὐτόθι καὶ
γυμνικὸς καὶ μουσικός, χορούς τε ἀνῆγον αἱ πόλεις. [3.104.4] δηλοῖ
δὲ μάλιστα Ὅμηρος ὅτι τοιαῦτα ἦν ἐν τοῖς ἔπεσι τοῖσδε, ἅ
ἐστιν ἐκ προοιμίου Ἀπόλλωνος·
ἀλλ’ ὅτε Δήλῳ, Φοῖβε, μάλιστά γε θυμὸν ἐτέρφθης,
ἔνθα τοι ἑλκεχίτωνες Ἰάονες ἠγερέθονται
σὺν σφοῖσιν τεκέεσσι γυναιξί τε σὴν ἐς ἀγυιάν·
ἔνθα σε πυγμαχίῃ τε καὶ ὀρχηστυῖ καὶ ἀοιδῇ
μνησάμενοι τέρπουσιν, ὅταν καθέσωσιν ἀγῶνα.
[3.104.5] ὅτι δὲ καὶ μουσικῆς ἀγὼν ἦν καὶ ἀγωνιούμενοι ἐφοίτων ἐν
τοῖσδε αὖ δηλοῖ, ἅ ἐστιν ἐκ τοῦ αὐτοῦ προοιμίου· τὸν γὰρ
Δηλιακὸν χορὸν τῶν γυναικῶν ὑμνήσας ἐτελεύτα τοῦ ἐπαίνου
ἐς τάδε τὰ ἔπη, ἐν οἷς καὶ ἑαυτοῦ ἐπεμνήσθη·
ἀλλ’ ἄγεθ’, ἱλήκοι μὲν Ἀπόλλων Ἀρτέμιδι ξύν,
χαίρετε δ’ ὑμεῖς πᾶσαι. ἐμεῖο δὲ καὶ μετόπισθε
μνήσασθ’, ὁππότε κέν τις ἐπιχθονίων ἀνθρώπων
ἐνθάδ’ ἀνείρηται ταλαπείριος ἄλλος ἐπελθών·
«ὦ κοῦραι, τίς δ’ ὔμμιν ἀνὴρ ἥδιστος ἀοιδῶν
ἐνθάδε πωλεῖται, καὶ τέῳ τέρπεσθε μάλιστα;»
ὑμεῖς δ’ εὖ μάλα πᾶσαι ὑποκρίνασθαι ἀφήμως·
«τυφλὸς ἀνήρ, οἰκεῖ δὲ Χίῳ ἔνι παιπαλοέσσῃ.»
[3.104.6] τοσαῦτα μὲν Ὅμηρος ἐτεκμηρίωσεν ὅτι ἦν καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος καὶ ἑορτὴ ἐν τῇ Δήλῳ· ὕστερον δὲ τοὺς
μὲν χοροὺς οἱ νησιῶται καὶ οἱ Ἀθηναῖοι μεθ’ ἱερῶν ἔπεμ-
πον, τὰ δὲ περὶ τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ πλεῖστα κατελύθη ὑπὸ
ξυμφορῶν, ὡς εἰκός, πρὶν δὴ οἱ Ἀθηναῖοι τότε τὸν ἀγῶνα
ἐποίησαν καὶ ἱπποδρομίας, ὃ πρότερον οὐκ ἦν. 

Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι–ΙΙ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

[3.104.1] Κατά τον ίδιον χειμώνα, οι Αθηναίοι προέβησαν εις καθαρμόν της Δήλου, συμμορφούμενοι προς κάποιον χρησμόν. Είναι αληθές, ότι και ο τύραννος Πεισίστρατος είχε προβή προηγουμένως εις τοιούτον καθαρμόν, όχι όμως της όλης νήσου, αλλά μόνον του μέρους, το οποίον φαίνεται από τον ναόν. Τώρα όμως ο καθαρμός επεξετάθη εις όλην την νήσον και έγινε κατά τον έξης τρόπον. [3.104.2] Εσήκωσαν όλους τους νεκρούς και τα φέρετρά των που υπήρχαν εις την Δήλον, και διέταξαν του λοιπού ούτε ν' αποθνήσκη κανείς, ούτε να γεννάται εις την νήσον, αλλ' οι ετοιμοθάνατοι και αι ετοιμόγεννοι να μεταφέρωνται εις την Ρήνειαν.Σχετική εικόνα 
 Η απόστασις της Ρηνείας από την Δήλον είναι τόσον μικρά, ώστε ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, ο όποιος επί εν διάστημα είχεν ισχυρόν στόλον, υπέβαλεν υπό την κυριαρχίαν του και άλλας νήσους και αφού εκυρίευσε την Ρήνειαν, την αφιέρωσεν εις τον Δήλιον Απόλλωνα, προσδέσας αυτήν εις την Δήλον με άλυσσον. Και τότε, πρώτην φοράν μετά τον καθαρμόν, καθιέρωσαν οι Αθηναίοι την κατά πενταετίαν τελουμένην εορτήν. [3.104.3] Και εις παλαιοτέραν άλλωστε εποχήν εγίνετο εκεί μεγάλη πανήγυρις, εις την οποίαν συνέρρεαν ως θεαταί συν γυναιξί και τέκνοις οι Ίωνες και οι κάτοικοι των γειτονικών νήσων (καθώς τώρα οι Ίωνες προσέρχονται ως θεαταί εις τα Εφέσια), και ετελούντο εκεί αγώνες γυμναστικοί και μουσικοί και αι πόλεις εχορήγουν θιάσους ορχήσεων. [3.104.4]Ότι τοιούτος ήτον ο χαρακτήρ της πανηγύρεως μαρτυρεί ιδίως ο Όμηρος εις τους επομένους στίχους του Ύμνου προς τον Απόλλωνα.
Άλλοτε πάλιν εις την Δήλον, Φοίβε, τέρπεται προ πάντων η ψυχή σου.
Εκεί συναθροίζονται προς τιμήν σου οι μακροχίτωνες Ίωνες,
Με τα τέκνα και τας γυναίκας των, επί της οδού, της
αγούσης εις τον ναόν.

Εκεί, με πυγμαχίας και ορχήσεις και άσματα,
Υμνούν το όνομα σου και σε τέρπουν, όταν τελούν τους
αγώνας των.

[3.104.5] Αλλ' ότι ετελούντο και μουσικοί αγώνες, οι οποίοι προσείλκυαν πολλούς αγωνιστάς, μαρτυρεί πάλιν ο ποιητής δια των επομένων στίχων του ιδίου Ύμνου, όπου, αφού υμνεί τον Δηλιακόν χορόν των γυναικών, τελειώνει τον έπαινον με τους εξής στίχους, εις τους οποίους μνημονεύει και τον εαυτόν του.
Εμπρός, ας είναι ίλεοι προς ημάς ο Απόλλων και η
Άρτεμις.

Και σεις χαίρετε όλαι (παρθένοι). Τηρήσατε και εις το
μέλλον την ανάμνησίν μου,

Και όταν κανείς από τους κατοίκους τους βασανισμένους
της γης

Έλθη εδώ και σας ερωτήση:
«Ποίος, κόραι μου, σας φαίνεται γλυκύτερος από τους
αοιδούς,
Όσοι συχνάζουν εδώ, και ποίος σας τέρπει περισσότερον;»

Αποκριθήτε σεις με μίαν φωνήν και με λόγους επαινετικούς:
«Ο τυφλός που κατοικεί εις την πετρώδη Χίον.»

[3.104.6] Αυταί είναι αι μαρτυρίαι που έχομεν από τον Όμηρον, ότι και εις την παλαιάν εποχήν ετελείτο μεγάλη πανήγυρις και εορτή εις την Δήλον. Βραδύτερον, οι Κυκλαδίται και οι Αθηναίοι εξηκολούθουν να στέλλουν τους θιάσους των ορχήσεων μαζύ με τα αφιερώματα, αλλ' οι αγώνες και τα πλείστα της τελετής, ως ήτο φυσικόν, περιέπεσαν εις αχρηστίαν, ένεκα των ατυχιών της Ιωνίας, έως ότου τέλος οι Αθηναίοι αποκατέστησαν τους αγώνας, προσθέσαντες δια πρώτην τότε φοράν και ιπποδρομίας.

Μτφρ. Ε.Κ. Βενιζέλος. [1940] 1960. Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι–ΙΙ. 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. (1η έκδ. Οξφόρδη: Οxford University Press).

Δήλος - Βικιπαίδεια

 

H Δήλος στα χνάρια της Πομπηίας

ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
Η Καθημερινή

«Η σχέση μας με τη Δήλο αρχίζει το 1873, αλλά η σχέση αυτή σταδιακά αλλάζει». Ο Αλεξάντρ Φαρνού, διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, προβληματίζεται σοβαρά για το μέλλον της Δήλου. «Υπάρχει ένα θέμα επείγον και αυτό έχει να κάνει με τη συνολική αντιμετώπιση των πολλών προβλημάτων. Χρειαζόμαστε ένα master plan». Το παράδειγμα της Πομπηίας μπορεί να προσφέρει λύση.
Η γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στη Δήλο και την Πομπηία εξελίσσεται σε μια πρότυπη εισαγωγή τεχνογνωσίας και ανταλλαγή εμπειρίας. Είναι το αποτέλεσμα του τριμερούς πρωτοκόλλου συνεργασίας ανάμεσα στην Πομπηία, τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και την Εφορεία Κυκλάδων, με τη σθεναρή υποστήριξη του Μάσιμο Οζάνα, διευθυντή του αρχαιολογικού χώρου της Πομπηίας, που επέτυχε να εντάξει τα περίπλοκα ζητήματα συντήρησης και ανάδειξης του χώρου σε ειδικά προγράμματα και να εξασφαλίσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η Πομπηία ήταν σε κακή κατάσταση αλλά, χάρη στα ευρωπαϊκά κονδύλια (άνω των 100 εκατ. ευρώ), σταδιακά μεταμορφώνεται και παραδίδει τα μνημεία της αναστηλωμένα το ένα μετά το άλλο. Συνδυασμός οράματος, επιστημονικής γνώσης και τεχνοκρατικής επάρκειας.
Πριν από λίγες ημέρες, ο Μάσιμο Οζάνα ήταν και πάλι στη Δήλο, μαζί με συνεργάτες του και τον διευθυντή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών Αλεξάντρ Φαρνού, καθώς και τον έφορο Κυκλάδων Δημήτρη Αθανασούλη. «Ο Μάσιμο Οζάνα μας είχε καλέσει στην Πομπηία», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού, «και εκεί είχαμε ξεναγηθεί λεπτομερώς. Είχαμε διαπιστώσει με τα δικά μας μάτια τα προβλήματα, πολλά από τα οποία είναι κοινά. Εκεί όμως κατεβλήθη τεράστια προσπάθεια για την εξασφάλιση μιας γενναίας ευρωπαϊκής χρηματοδότησης». Ζητούμενο είναι μέσα από τη στενή ανταλλαγή εμπειρίας και γνώσης με την Πομπηία να μπορέσει η Δήλος να συγκροτήσει τον δικό της πλήρη φάκελο, ο οποίος να πληροί τις προϋποθέσεις ώστε να αιτηθεί χρηματοδότηση είτε από ευρωπαϊκά προγράμματα είτε από ελληνικά ιδρύματα.
Ιστορική σύνδεση
Οι γνωριμίες σε επίπεδο ερευνητικού προσωπικού ανάμεσα σε Δήλο και Πομπηία και η απόκτηση εμπειρίας είναι ήδη ένα κεφάλαιο κομβικής σημασίας, καθώς όλα απαιτούν χρόνο ωρίμανσης. Πέρα από το τεχνοκρατικό και ερευνητικό επίπεδο, η Δήλος και η Πομπηία συνδέονται και ιστορικά. «Ηταν και οι δύο πόλεις σπουδαίες για το εμπόριο», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού. «Η Δήλος προγενέστερη, γύρω στο 200 π.Χ., και η Πομπηία, μεταγενέστερη, γύρω στον 1ο αιώνα μ.Χ., παρ’ όλα αυτά είναι γνωστό ότι είχε υπάρξει πυκνή ανταλλαγή σε ένα πρώιμο δίκτυο παγκοσμιοποίησης. Αλλωστε, η Πομπηία ήταν γνωστή ως δεύτερη Δήλος». Ηδη, η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών υποστηρίζει ερευνητικά προγράμματα για τη σύγκριση Πομπηίας και Δήλου. «Υπάρχει ένα πρόγραμμα σύγκρισης των εργαστηρίων που υπήρχαν σε σπίτια», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού. «Οικιακά οινοποιεία ή υφαντήρια». Είναι μια ομάδα από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή της Ρώμης που ερευνά την περίπτωση της Δήλου, μέσα από το δίκτυο των αρχαιολογικών σχολών που εποπτεύει το γαλλικό κράτος.
Μεγάλοι εχθροί, το νερό και η υγρασία
Ως τα πρόσφατα χρόνια το κύριο μέλημα για τη Δήλο (αλλά και για το σύνολο των αρχαιολογικών χώρων) ήταν η έρευνα, οι ανασκαφές, οι μελέτες και οι δημοσιεύσεις. «Σταδιακά, όμως, η δουλειά του αρχαιολόγου άλλαξε», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού, που ως διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής έχει εποπτεία πάνω σε πολλούς ακόμη σημαντικούς χώρους (Δελφοί, Φίλιπποι, Θάσος, Μάλια, κ.ά).
«Ο προβληματισμός προχώρησε και συμπεριέλαβε το μέλλον των ευρημάτων που γεμίζουν τις αποθήκες. Αλλά και πάλι, το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο και σύνθετο, που το ερώτημα πλέον αφορά το μέλλον της Δήλου όπως και κάθε αρχαιολογικού χώρου. Το θέμα δεν είναι απλώς η προστασία των αντικειμένων αλλά η τεράστια πίεση που ασκείται πάνω στα ίδια τα μνημεία από τον τουρισμό και τις καιρικές συνθήκες. Το ζήτημα είναι τόσο μεγάλο, που μας πιέζει να απαντήσουμε στο ερώτημα αν θα πρέπει να συνεχίζουμε τις ανασκαφές χωρίς να έχουμε πρώτα αντιμετωπίσει τα προβλήματα που συνεχώς διογκώνονται». Είναι ένα ερώτημα που κανείς δεν έχει δικαίωμα να αγνοήσει.
Στη Δήλο, ειδικά, οι συνθήκες είναι σκληρές. «Είναι ένα νησί εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην αρχαιολογία με μόνους κατοίκους τούς φύλακες και τους συντηρητές», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού. «Αλλά το τεράστιο πρόβλημα είναι η υγρασία. Οπως παντού στη Μεσόγειο, έτσι και στη Δήλο, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Στη μικρή και εύθραυστη κλίμακα της Δήλου αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις. Από το 1986 έχω δει μεγάλη διαφορά. Η θάλασσα σκεπάζει σταδιακά την ακτή. Από τα τέσσερα σπίτια που λειτουργεί η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, ένα από αυτά βρίσκεται πλέον ακριβώς στην ακτογραμμή, ενώ πριν από 30 χρόνια ήταν σε απόσταση τριών μέτρων». Αυτά τα μικρά οικήματα, χτισμένα στις αρχές του 20ού αιώνα, είναι απαραίτητοι χώροι φιλοξενίας αλλά και συντήρησης. «Λειτουργούν από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο, κλείνουν τον χειμώνα και κάθε άνοιξη απαιτούν μιας εβδομάδας εργασίες. Χωρίς δέντρα και βλάστηση, η Δήλος είναι ανοικτή στον ήλιο και τον άνεμο». Ο βράχος από γρανίτη διαβρώνεται και μετατρέπεται σε άμμο που με τον αέρα γίνεται σκόνη. Η σκόνη αυτή τρίβει τα μάρμαρα και τα αλλοιώνει. Για τον λόγο αυτόν πριν από περίπου δέκα χρόνια οι περίφημοι Λέοντες της Δήλου μεταφέρθηκαν από την Εφορεία Κυκλάδων στον προστατευμένο χώρο του μουσείου. «Αρκεί να συγκρίνει κανείς τις φωτογραφίες από την ανασκαφή που τους έφερε στο φως πριν από 100 χρόνια».
Η αύξηση των βροχοπτώσεων στις Κυκλάδες έχει αναγάγει και το γλυκό νερό που λιμνάζει σε εχθρό. Στην αρχαιότητα, η Δήλος είχε ακόμη και λίμνη, αλλά σήμερα λιμνάζοντα ύδατα προκαλούν μεγάλες καταστροφές. «Προλαβαίνουμε μόνο τα επείγοντα», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού.
Σκληρή εργασία για ένα master plan
Η ρεαλιστική κατανόηση του διεθνούς περιβάλλοντος, της τουριστικής αγοράς αλλά και των ευκαιριών για την εθνική οικονομία και την τοπική κοινωνία, είναι ένα πλέγμα γνώσης και δράσης απαραίτητο για τον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας. «Η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να επιδράσει θετικά στο σύνολο της οικονομίας. Δεν είναι ένας ξεχωριστός κόσμος», λέει ο Αλεξάντρ Φαρνού. «Ωφελημένοι θα είναι όλοι. Οι επισκέπτες, η τουριστική αγορά και η τοπική οικονομία». Ειδικά για τη Δήλο είναι απαραίτητο να υπάρχουν διευκολύνσεις για τον επισκέπτη. Για να γυρίσει κανείς όλα τα αξιοθέατα που προσφέρει ο αρχαιολογικός χώρος απαιτούνται τέσσερις ώρες, αλλά ελάχιστοι το επιχειρούν. Το ωράριο κατά τη θερινή περίοδο είναι τυπικά 8 π.μ. - 8 μ.μ. αλλά το τελευταίο καραβάκι επιστρέφει στη Μύκονο στις 5 μ.μ. εκτός αν υπάρχει κρουαζιέρα. Δεν υπάρχει εξειδικευμένος σχεδιασμός.
Η εμπειρία της Πομπηίας και ο δίαυλος επικοινωνίας με αυτόν τον μείζονα προορισμό της Ιταλίας θέτει το πλαίσιο ενός υποδείγματος. Η εξασφάλιση υψηλής χρηματοδότησης απαιτεί σκληρή εργασία για συγκρότηση master plan, τεχνογνωσία και σταθερότητα με άξονα το μεγάλο κάδρο, δηλαδή τον κεντρικό στόχο.
Η χορηγία ύψους 550.000 ευρώ εκ μέρους του Ιδρύματος Κανελλόπουλου για την αναστήλωση τμήματος της Στοάς του Φιλίππου Ε΄ (προκαταρκτική μελέτη Κων. Ζάμπα) δείχνει τον δρόμο. «Η Δήλος χρειάζεται χορηγίες. Ισως και χορηγούς που θα υιοθετήσουν κάποια μνημεία της», έγραφε η Γιώτα Συκκά σε ρεπορτάζ για την «Κ» στις 12.04.17. «Η στοά, το αρχαίο θέατρο, η συντήρηση και η ανάδειξη των ερειπίων, ο ναός του Απόλλωνα απαιτούν 20 εκατ. ευρώ και άλλα 20 εκατ. για ένα νέο μουσείο. Αυτά θα είναι η αρχή». Σύμφωνα με τον Αλεξάντρ Φαρνού, η εκπόνηση master plan για τη Δήλο είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας, που θα οδηγήσει σε μια συνολική αντιμετώπιση των πολλών και διαφορετικών προβλημάτων σε βάθος χρόνου. Ενδιαφέρον υπάρχει και από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά θα πρέπει να υπάρχει σωστή προεργασία.
Τα προγράμματα ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εξασφαλίζονται πλέον με άλλη λογική που δεν αφορά ούτε περιορίζεται σε αναστηλώσεις μνημείων, όσο σημαντικά και να είναι αυτά. Απαιτείται ολιστική προσέγγιση, συνέργεια δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, άνοιγμα θέσεων εργασίας, σύνδεση με τοπική επιχειρηματικότητα και εξασφάλιση βιωσιμότητας έργου με απαράβατο όρο τη διατήρηση του ποιοτικού ελέγχου. Σε αυτά τα δεδομένα, οι Ελληνες εκπαιδεύονται ή οφείλουν να εκπαιδευθούν ούτως ώστε να μπορούν να ωφεληθούν τα μέγιστα από προγράμματα στα οποία θα μπορούσε να συνδεθούν με τη βοήθεια των Περιφερειών. Αλλά βεβαίως, υπάρχουν και τα μεγάλα ελληνικά ιδρύματα που είναι πάντα αρωγοί σε θέματα εθνικής ανάπτυξης.
Έντυπη

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Μια αλλιώτικη Καθαρή Δευτέρα στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο

  Η ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ Διήγημα του  Χρήστου Χρηστοβασίλη (1862-1937) Ήμουν τότε παιδί όχι πλειότερο από οχτώ χρονών και μαθήτευα στον παπα-Αντ...