ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Πριν δωρίσω τα βιβλία μου
Το άλγος της μνήμης, της σάρκας και του νοήματος διαπερνά, εν πολλοίς, τα ποιήματα της Βερονίκης Δαλακούρα.
Αλλοτε πιο κρυπτική, άλλοτε πιο φαντασμαγορική, άλλοτε πιο σωματική, άλλοτε πιο στοχαστική ή υπερβατική.
Εκτός από ποιήτρια όμως, η σημερινή φιλοξενούμενη της στήλης μας είναι μεταφράστρια, ερευνήτρια του μικρασιατικού Ελληνισμού, αλλά και εκπαιδευτικός.
Σ’ αυτό το γοητευτικό κείμενο παρακολουθούμε τις μετατοπίσεις, τις κορυφώσεις, τις εμμονές μιας συνεκτικής και αθόρυβης, μιας ουσιαστικής αναγνωστικής διαδρομής και ωρίμανσης.
Επιμέλεια Μισέλ Φάϊς
Πριν δωρίσω τα βιβλία μου (αν όχι όλα, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος από αυτά), δράττομαι της ευκαιρίας να μιλήσω για όσα με σημάδεψαν από τα παιδικά μου χρόνια μέχρι σήμερα.
Συνειδητά γράφω σημάδεψαν και όχι «κρατώ δίπλα μου» ή «με επηρέασαν», αφού αυτά τα λίγα στα οποία θα αναφερθώ έχουν απομείνει ως ένα είδος κειμηλίου με ό,τι αυτό σημαίνει και για την υλική τους υπόσταση.
Όσα ακόμη υπάρχουν, γιατί δεν έχουν αδειάσει όλες οι προθήκες, θα ακολουθήσουν την ίδια πορεία με τα υπόλοιπα: θα βρεθούν στα χέρια αγαπημένων προσώπων, γνωστών ή και παντελώς αγνώστων.
Πιστεύω σ’ αυτό το αόρατο δέσιμο. Το βιβλίο είναι ο διαμεσολαβητής αλλά και ο τρόπος να δεθούν μεταξύ τους οι αναγνώστες τους.
Αν και ο Γουστάβ Λε Μπον αναφέρει στην Κατήχηση του όχλου πέντε μόνον απαραίτητα για ανάγνωση βιβλία, έχω την εντύπωση πως πάντα θα ξεπερνώ αυτόν τον αριθμό.
Η πάλη ανάμεσα στην ανάγκη να κρατήσω ό,τι μου χάρισε συναίσθημα ευφορίας και την επιθυμία να προσφέρω και σε άλλους αυτό το δώρο, κρατά αρκετά χρόνια.
Ελπίζω πάντως ότι ποτέ, όσο σχετικό κι αν είναι αυτό, δεν θα αποχωριστώ κάποια απ’ αυτά.
Στην παιδική ηλικία Η ζωή του Χριστού της Πηνελόπης Δέλτα έδωσε φως σε αναπάντητα ερωτηματικά· έμεινα εκεί, δεν θέλησα να βρω άλλες απαντήσεις.
Μεγαλοβδομαδιάτικα πάντα, αναπολώ εκείνη την εποχή.
Τα ποιήματα του Αρθούρου Ρεμπώ, σε ελληνική μετάφραση στην αρχή, στο πρωτότυπο ύστερα, κάρφωσαν την αμήχανη εφηβεία μου στη μισάνοιχτη πόρτα του συμβολισμού.
Δεν ξέρω αν άνοιξε ποτέ διάπλατα για μένα, αν βγήκαν τα καρφιά. Τότε τα διαβάσματά μου ήταν παθιασμένα και σκόρπια.
Δεν ξεχνώ, στα γενέθλιά μου τού ’68, την αγορά, με τα εις χρήμα δώρα, των ποιημάτων του Καβάφη, του Σεφέρη, του Σικελιανού.
Λίγο μετά, η Υψικάμινος του Ανδρέα Εμπειρίκου επηρέασε για ένα μεγάλο διάστημα τις πρώτες προσπάθειες συγγραφής ποιημάτων.
Δυστυχώς το σχολείο δεν βοήθησε στο πλησίασμα του Σολωμού και του Παπαδιαμάντη.
Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να γνωρίσω και σχεδόν να προσκολληθώ στο πρόσωπο και το έργο τους.
Γνωρίζοντας την ποίηση του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου γύρω στα είκοσι, παραμένω μέχρι σήμερα πιστή στον Πρίγκιπα διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας τις Ωδές του.
Το Κατά Σαδδουκαίων του Μιχάλη Κατσαρού έβαλε τη σφραγίδα του σε μια ολόκληρη εποχή.
Ο διαρκής αγώνας για την εκμάθηση ξένων γλωσσών βοήθησε ν’ αντιληφθώ, έστω σε ώριμη ηλικία, παλεύοντας με τα Fleurs du Mal του Μποντλέρ, τη σχέση φόρμας και περιεχομένου στην ποίηση.
Δεν αποπειράθηκα να διαβάσω στα αγγλικά τον Ντίλαν Τόμας· οι μεταφράσεις των Ποιημάτων του από τη Λύντια Στεφάνου και του Κάτω από το Γαλατόδασος από την Κατερίνα Αγγελάκη–Ρουκ αρκούσαν για την πλήρη προσέγγιση και απόλαυση του έργου του.
Το ίδιο συνέβη και με δύο άλλους ποιητές τους οποίους αδυνατώ να διαβάσω στο πρωτότυπο, αλλά οι μεταφράσεις τους στην ελληνική γλώσσα συνέβαλαν στη σωματική πλέον κατανόηση της ποίησης: Γκέοργκ Τρακλ από τον Δημ. Στ. Δήμου και Πολ Τσελάν από τη Στέλλα Γ. Νικολούδη.
Από το πλήθος των βιβλίων που διάβασα με αφορμή την ενασχόλησή μου με τον μικρασιατικό Ελληνισμό, οι Μνήμες Καππαδοκίας της Σοφίας Αναστασιάδη-Μανουσάκη παραμένουν άσβεστες.
Θα ήμουν επιλήσμων αν δεν ανέφερα το όνομα Ντοστογιέφσκι.
Ολοκληρώνοντας όψιμα την ανάγνωση του έργου του με το πρώτο του μυθιστόρημα Οι φτωχοί, αντλώ γεμάτη δέος την ποίηση από τη σκηνή που ο γερο-πατέρας ακολουθώντας αλλόφρων το κάρο με το σώμα του γιου του, από τις τσέπες του σκορπίζονται όσα βιβλία πρόλαβε να πάρει από τη βιβλιοθήκη του πεθαμένου του παιδιού.
Για μένα μια άλλη ανάγνωση του Pedro Paramo του Xoυάν Ρούλφο, ένα στίγμα βίου που πλανιέται για να τον αναγνωρίσουν οι αγαπημένοι νεκροί.
Και, τέλος, ό,τι φώτισε τα τελευταία χρόνια το σκοτάδι που με κάνει να ψηλαφίζω πράγματα και πραγματικότητα: Ιωάννης Συκουτρής.
Από τη σχολιασμένη μετάφραση του Συμποσίου του Πλάτωνα μέχρι την ιδιοφυή εισαγωγή στη μετάφραση του άρθρου του Μαξ Βέμπερ Η επιστήμη ως επάγγελμα, ο μεγάλος, παρεξηγημένος στοχαστής πρόσφερε απλόχερα όσα δεν μπόρεσαν να δώσουν βιβλία, συγγράμματα και σπουδές.
Τελευταίο βιβλίο της Β. Δαλακούρα είναι η ποιητική συλλογή «Καρναβαλιστής» (Κέδρος, 2011).
____________________
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου