Ο εγκέφαλος, η διάθεση και η τροφή

 

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 04.03.2017

Συντάκτης: 

Αλίκη Πανοπούλου*

 

 

Η ανθρώπινη υγεία διατηρείται από τη σωστή επικοινωνία ανάμεσα στο νευρικό σύστημα και σε άλλα δύο συστήματα σωματικής ρύθμισης, το ενδοκρινικό και το ανοσοποιητικό.
Το νευρικό σύστημα χωρίζεται σε δύο μεγάλα τμήματα: το κεντρικό και το περιφερειακό νευρικό σύστημα.
Το κεντρικό νευρικό σύστημα αποτελείται από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.
Ο πρώτος βρίσκεται μέσα στο κρανίο, ο δεύτερος μέσα στη σπονδυλική στήλη.
Τόσο από τον εγκέφαλο όσο και από τον νωτιαίο μυελό ξεκινούν μεγάλες δέσμες νεύρων που «δικτυώνουν» τα όργανα, ενώ το έργο του περιφερειακού νευρικού συστήματος είναι να κατασκευάσει ένα πυκνό δίκτυο μεταφοράς σημάτων από και προς τους μυς και το δέρμα.
Τα νευρικά κύτταρα είναι δύο κατηγοριών: νευρώνες και νευρογλοιακά κύτταρα.
Ακόμα κι αν γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η υγεία του εγκεφάλου εξαρτάται από τη στενή συνεργασία ανάμεσα σε αυτές τις δύο κατηγορίες κυττάρων, η νοητική δραστηριότητα γεννάται από την επενέργεια των νευρώνων, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω χημικών μορίων που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές και νευροπεπτίδια.
Οι νευροδιαβιβαστές είναι πιο απλά μόρια, που προέρχονται απευθείας από στοιχειώδη προϊόντα της πέψης, όπως τα αμινοξέα.
Τα νευροπεπτίδια, πάλι, είναι μεγαλύτερα και πιο πολύπλοκα μόρια, τα οποία συντίθεται ακολουθώντας μια διαδικασία σε διάφορα στάδια.
Οι πιο σημαντικοί νευροδιαβιβαστές είναι: γλουταμινικό οξύ, γάμα αμινοβουτυρικό οξύ (GAΒΑ εν συντομία), αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη, ντοπαμίνη, σεροτονίνη, ισταμίνη και ακετυλχολίνη.
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όλοι προέρχονται από τα αμινοξέα, με εξαίρεση την ακετυλχολίνη, η οποία προέρχεται από μια απλή και πολύ διαδεδομένη στα τρόφιμα ουσία, τη χολίνη (βιταμίνη της ομάδας Β).
Το είδος της τροφής που καταναλώνουμε μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας θετικά: λόγου χάρη, ψάρι σκουμπρί με παντζάρια-σπανάκι σαλάτα και αβοκάντο (και λίγη σοκολάτα κουβερτούρα μετά το γεύμα), γιατί είναι ένας συνδυασμός όπου η βιταμίνη Β6 συνεργάζεται με το μαγνήσιο και την ταυρίνη και παρεμβαίνει στη σύνθεση πολλών νευροδιαβιβαστών, όπως το GAΒA, που είναι το ισχυρότερο κατευναστικό του εγκεφάλου.
Αντίθετα, μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας αρνητικά η υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουταμινικό μονονάτριο, δηλαδή πλούσια γεύματα σε κινέζικο εστιατόριο ή μακρόχρονη χρήση κύβων για ζωμό και άλλων έτοιμων τροφών γιατί συμβάλλουν να παραχθεί υπέρμετρα η ποσότητα γλουταμινικού οξέος, που είναι ο κυριότερος διεγερτικός νευροδιαβιβαστής.
Το σώμα και η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους.
Μπορεί κανείς να είναι στενοχωρημένος, να κάνει σωματοποίηση και να αρρωστήσει οργανικά ή να είναι άρρωστος σωματικά και η ασθένεια να του δημιουργήσει θλίψη.
Μπορεί να τον αρρωστήσει η θλίψη του, μπορεί να τον αρρωστήσει η διατροφή του.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κάποιος την ωφελιμότητα των τροφών και να επιλέγει τι θα φάει.
Ο άνθρωπος με διαταραχή βάρους δεν έχει αυτή τη δυνατότητα.
Δεν έχει τη δυνατότητα επιλογής της τροφής του.
Οχι γιατί δεν θέλει, αλλά επειδή δεν γνωρίζει, δεν δύναται.
Σε έναν άνθρωπο που ξεκινά διατροφή αδυνατίσματος και του παραθέτεις τις «υγιεινές» τροφές το μόνο που καταφέρνεις είναι να του αυξήσεις τις απαιτήσεις που έχει από τον εαυτό του.
Και όλοι γνωρίζουμε πόσο επικριτικός είναι ο παχύσαρκος, πόσο αμφιβάλλει και αποδοκιμάζει διαρκώς τον εαυτό του, πόσο πολλά απαιτεί από τον εαυτό του.
Ηδη πρέπει να ελέγχει την πείνα του, τις πολυφαγίες του, πρέπει να περιοριστεί σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα γευμάτων και καλείται να καταφέρει να βρει και τις «σωστές» τροφές.
Ε, όχι, δεν θα τα καταφέρει, όχι επειδή του είναι αδύνατο, αλλά επειδή είναι αδύνατο.
Απλώς του δημιουργείς καινούργιους αναγκασμούς, καινούργια πρέπει. Κι όταν προσπαθεί και δεν μπορεί τελικά να ακολουθήσει όλες αυτές τις οδηγίες, νιώθει διπλά ανεπαρκής και αποτυχημένος. Και τα παρατάει.

Τι χρειάζεται να γίνει;

Σύσταση προγράμματος διατροφής με γεύσεις που είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στις γευστικές του συνήθειες (σε έναν άνθρωπο ο οποίος τρώει συνέχεια κρέας και ως σαλάτα επιλέγει ντομάτα μόνο, δεν του βάζεις μπρόκολα και χόρτα, φρούτα και λαδερά μόνο).
Δεν πρέπει να καταπολεμά τις κρίσεις πολυφαγίας του, αλλά να τις ικανοποιεί, να μη ζορίζεται.
Αν επιθυμεί κάποιο είδος τροφής, να το καταναλώνει, όμως να επιστρέφει στο πρόγραμμά του. Ξανά και ξανά.
Χωρίς απαιτήσεις, να κάνει ό,τι μπορεί και να συνεχίζει, όπως κι αν τα εφάρμοσε.
Ακόμα κι αν καταφέρει να ολοκληρώσει μόνο δύο γεύματα μέσα στην εβδομάδα και μόνο για μία ημέρα μπορέσει να ακολουθήσει το πρόγραμμα, αυτό είναι μια σημαντική πράξη για τον ίδιο.
Εχει να τη δει. Να δει τα βήματά του. Να βγει από την ακινησία του.

Ξέρετε ότι

  Ο εγκέφαλος καταναλώνει μεγάλες ποσότητες οξυγόνου και γλυκόζης, οπότε η τροφοδοσία του σε ενέργεια είναι σημαντικό ζήτημα και μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας. Γενικά ο εγκέφαλος είναι πιο ανθεκτικός στη στέρηση θρεπτικών ουσιών απ’ ό,τι το συκώτι ή οι μύες, όμως είναι πολύ ευαίσθητος στις δραστικές αλλαγές της ισορροπίας ανάμεσα στα θρεπτικά συστατικά των τροφών.

 Ο εγκέφαλος μπορεί να δεχτεί μεγάλη ποσότητα νοραδρεναλίνης (ένας από τους νευροδιαβιβαστές του στρες) αν φάει τρόφιμα πλούσια σε τυραμίνη. Η υπερβολική παραγωγή νοραδρεναλίνης προκαλεί ισχυρότατο πονοκέφαλο, ταχυκαρδία και καμιά φορά πυρετό και φλόγωση στο πρόσωπο.

 Τρόφιμα πλούσια σε τυραμίνη που προκαλούν ένταση και πονοκέφαλο είναι: σιτεμένα τυριά, σοκολάτα, κόκκινα κρασιά, μαγιά μπίρας, καπνιστές ρέγγες, πατάτες, λάχανο, αυγά, τόνος. Η διατροφή μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τη διάθεσή μας. Τα ζυμαρικά και η σεροτονίνη είναι ένα θετικό παράδειγμα τόνωσης της διάθεσης. * Σύμβουλος διατροφής
alpanopoulou@gmail.com