Τρίτη, Οκτωβρίου 18, 2016

Femmes fatales: Σαλώμη

Cesare da Sesto, "Η Σαλώμη κρατώντας την κεφαλή του Ιωάννη Βαπτιστή.

Σαλώμη - Βικιπαίδεια

Καραβάτζιο: "Σαλώμη". Παλάθιο Ρεάλ,Μαδρίτη.

Σαλώμη

Μουσική: ΑΡΛΕΤΑ
Στίχοι: SUNNY ΜΠΑΛΤΖΗ
Δίσκος: Ασε τα κρυφά κρυμμένα (1991)

Μάνα της η Ηρωδιάδα
πόρνη και ετών σαράντα
η Σαλώμη της σιωπής
στο Παλάτι της Βροχής

Μες τα μακριά μαλλιά της
είχε κρύψει τα όνειρά της
τα χρυσά της μάτια κλείνει
κι απ' τον αμφορέα πίνει

Ούτε νιώθει μες τη ζάλη
αν τον έλεγαν Ιωάννη
τα εφτά της πέπλα αφήνει
και δεκάρα πια δεν δίνει

Μία μάγισσα αρτίστα
της το είχε πει στα ίσα
στου παππού της τις εικόνες
ήτανε πριν από αιώνες

Όμως είναι η Σαλώμη
ξέρει δεν υπάρχουν νόμοι
και χορεύει μες το τσίρκο
σ' έναν αναμμένο κρίκο

Και την είδα κάποιο βράδυ
μες στις φλόγες να ανάβει
η Σαλώμη της σιωπής
στο Παλάτι της Βροχής

*******************

1η έκδοση, Απρίλιος 2016
14 x 21
σελ. 228

Ουάιλντ Όσκαρ

Σαλώμη, Μονόπρακτη τραγωδία

Τρίγλωσση έκδοση με δεκάεξι σχέδια του Όμπρεϊ Μπίρντσλεϊ

Μεταφράστρια: Χαρά Σύρου
Μεταφραστής: Θανάσης Τριαρίδης
Εκδόσεις: Gutenberg

Τιμή:Περ. €13,00

Περίληψη

Η Σαλώμη: θαρρείς και όλα έγιναν για να μπαλωθεί το μεγάλο κενό, για να φανερωθεί επιτέλους εκείνο το φιλί που όλοι το ξέρανε για κοντά χίλια οχτακόσια χρόνια μα δεν το τόλμησε ολάκερη η Αναγέννηση, δεν το ζωγράφισε μήτε ο Μποτιτσέλι, μήτε καν ο Καραβάτζιο, οπότε πάνω που ησύχασαν οι παπάδες, γλυτώσαμε από τούτο, είπανε και βάλανε μπρος ένα στάμπατ μάτερ, να σου ένας που φορούσε δαχτυλίδια για να το επιτελέσει (:περισσότερο από το επιτέλους παρά από το επιτελώ). Θαρρείς και όλα έγιναν για να ενωθεί ο έρωτας με το θάνατο επί σκηνής, πάνω σε έναν δίσκο που στάζει αίμα. Θαρρείς και όλα έγιναν για να εκτεθεί επί σκηνής, εφτά χρόνια νωρίτερα από το Traumdeutung του Φρόιντ, αυτό το άλλο που όλοι έχουμε βαθιά μέσα στον ύπνο μας.
Στη Σαλώμη όλα γίνονται μέσα στη νύχτα για μια νύχτα μέχρι το τέλος. Το τρίγωνο της Σαλώμης (Σαλώμη, Ιωάννης, Ηρώδης) γλείφεται με αυτό το τέλος. Η μια θέλει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι' αυτό, ο άλλος πιστεύει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι' αυτό. Ο τρίτος είναι ο Ηρώδης: αυτός επιζεί επειδή αποφασίζει να μη φτάσει τη νύχτα μέχρι το τέλος· βολεύεται με ένα ημίμετρο, καταδέχεται να είναι μεθυσμένος, καταδέχεται να υπόσχεται ανταλλάγματα, εντέλει καταδέχεται να παζαρεύει, επαφίεται σε ένα ημίμετρο που τον παγιδεύει - και στη συνέχεια αποδέχεται την παγίδα, εγκαταλείποντας κάθε σκληρή σαν πετράδι φλόγα στην απαίσια "νομοτέλεια" του κόσμου. Ο Ηρώδης είναι αυτός ο θλιβερός που επέζησε υπό την ασημένια Σελήνη - αυτός που κουκουλώθηκε, που αυτοσαβανώθηκε για να ζήσει γεμάτος με την πικρίλα του τάφου. (Από το Επίμετρο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Μεταφραστικό σημείωμα για τη Σαλώμη || Σαλώμη, Μονόπρακτη τραγωδία || Εικόνες του Όμπρεϊ Μπίρντσλεϊ || Επίμετρο || Συνοπτικό χρονολόγιο

Παρατηρήσεις

Εισαγωγή - Μετάφραση: Χαρά

*************

Σαλώμη, όπως Σελήνη (της Νίκης Κώτσιου)

anagnostis.gr- 11/10/2016

27228bb8dd97f55a897df644df7dd104 — "Wilde Salome" του Αλ Πατσίνο με την Τζέσικα Τσάστειν

Της Νίκης Κώτσιου.
Μονόπρακτη τραγωδία της επιθυμίας και του ανεκπλήρωτου έρωτα, η εμβληματική «Σαλώμη» του Όσκαρ Ουάιλντ (τρίγλωσση έκδοση, σε δημιουργική μετάφραση-μεταγραφή των Θανάση Τριαρίδη και Χαράς Σύρου, εκδ. Gutenberg) ξετυλίγει τον πόθο και το πάθος της χωρίς υπεκφυγές και χωρίς αναστολές σκανδαλίζοντας με την ευθύτητά της τη βικτωριανή κοινωνία της πειθάρχησης και της αυτοσυγκράτησης. Συμβολικό δράμα με έντονα παρακμιακά στοιχεία, γραμμένο πρώτα στα γαλλικά(1891) και στη συνέχεια μεταφρασμένο στα αγγλικά από τον Άλφρεντ Ντάγκλας(το μεγάλο έρωτα του Ουάιλντ)και τον ίδιο το συγγραφέα, η «Σαλώμη» σημάδεψε την εποχή της και δεν ξεχάστηκε ποτέ. Πολλοί είδαν πάνω στην ουαϊλδική Σαλώμη τη Νέα Γυναίκα του καιρού εκείνου, που απενοχοποιημένη και δυναμική έρχεται να διεκδικήσει το δικαίωμα στον έρωτα και την αυτονομία. Η βικτωριανή λογοκρισία απαγόρευσε την προγραμματισμένη παράσταση όπου θα πρωταγωνιστούσε η φημισμένη γαλλίδα ηθοποιός Σάρα Μπερνάρ αλλά η «Σαλώμη» είχε ήδη βρει το δρόμο της προς το κοινό και την καλλιτεχνική αναγνώριση. Η νεαρή πριγκίπισσα της Ιουδαίας, κόρη της Ηρωδιάδας και προγονή του διεφθαρμένου Ηρώδη Αντίπα, εκφράζει στο έργο του Ουάιλντ τον εκστατικό έρωτά της για τον Ιωάννη το Βαπτιστή και ζητά τον αποκεφαλισμό του, όταν αυτός επιμένει να την αρνείται με σκαιότητα.
Ο Ουάιλντ παρακολουθεί την ερωτική αφύπνιση της Σαλώμης και αποδίδει ανάγλυφα το ξύπνημα της επιθυμίας. Στο θεατρικό κείμενο που βρίθει από συμβολισμούς, η Σαλώμη παρουσιάζεται να ενσαρκώνει την ίδια τη Σελήνη και όσα αυτή συνεπάγεται ως αρχετυπικό μυθολογικό σύμβολο ταυτισμένο με τη γυναικεία φύση. Στην αρχή πάλλευκη, άσπιλη και αθώα, η κόρη προσπαθεί να αποφύγει τις αδιάκριτες ματιές του πατριού της και αποχωρεί ενοχλημένη από το χώρο της γιορτής νιώθοντας βαριά πάνω της την τυραννία του ανδρικού βλέμματος. Αίφνης, η άγνωστη φωνή του φυλακισμένου προφήτη κεντρίζει το ενδιαφέρον της και τότε ζητά επίμονα να μάθει περισσότερα γι’ αυτόν. Με ένα πείσμα σχεδόν παιδιάστικο, απαιτεί να λάβει γνώση για όλα όσα αφορούν τον Ιωάννη και, παρά τη σχετική απαγόρευση, καταφέρνει να τον κοιτάξει και να του μιλήσει, πράγμα που επισύρει την οργή του προφήτη. Αυτή που μέχρι πρότινος απέφευγε επιμελώς τα ερωτικά βλέμματα των άλλων που την όριζαν ως αντικείμενο του πόθου, γίνεται τώρα η ίδια φορέας ενός ερωτικού βλέμματος και χρίζει τον Ιωάννη αγαπημένο της. Ο Ιωάννης την απορρίπτει με σκληρότητα αρνούμενος μετ’ επιτάσεως τον έρωτά της. Αφυπνισμένη ερωτικά και αναγνωρίζοντας με κάθε ειλικρίνεια τη διακαή επιθυμία της , η Σαλώμη προσπαθεί με φλογερά λόγια αγάπης να εκμαιεύσει τον έρωτά του αλλά ματαίως. Ο προφήτης είναι αμετάπειστος και συνεχίζει να την αποκρούει με ωμότητα. Το τέλος είναι γνωστό. Μετά από το χορό των εφτά πέπλων, που αποτελεί την κορύφωση της σεξουαλικής της αυτοσυνείδησης, η Σαλώμη θα ζητήσει από τον εκστασιαμένο Ηρώδη αυτό που η ίδια επιθυμεί περισσότερο: την κεφαλή του Ιωάννη επί πίνακι. Σελήνη, Εκάτη, Άρτεμη, Ντιάνα, Σαλώμη. Θηλυκή, άτεγκτη, εκδικητική, ακραία. Η αργυρή σελήνη της έναρξης του έργου έχει γίνει τώρα κατακόκκινη από το αίμα.
Η συνεσταλμένη νεαρή κοπέλα που γνωρίσαμε στην αρχή, έχει μετατραπεί, υπό το κράτος της ερωτικής απόρριψης και του ακυρωμένου της πόθου, σε έξαλλη μαινάδα, που θέλει να εκδικηθεί αυτόν που την αρνήθηκε. Κυριευμένη από ανεκπλήρωτο πόθο, η Σαλώμη γίνεται παρανάλωμα ενός πάθους που την κατακαίει και την καταβροχθίζει, όπως ή ίδια θέλει να καταβροχθίσει τα χείλη του αποκεφαλισμένου Ιωάννη. Καταφάσκοντας τη σεξουαλική της ταυτότητα και οδηγώντας στα απώτατα άκρα μια σκανδαλώδη, για τα βικτωριανά ήθη, σεξουαλικότητα, η Σαλώμη του Ουάιλντ εμφανίζεται σαν παθιασμένη δαιμόνισσα. Όμως, η αθώα νεαρή γυναίκα που μεταμορφώνεται σε σειρήνα του πάθους και τελικά σε βαμπίρ αντανακλά έναν προαιώνιο και αρχέγονο φόβο του αρσενικού απέναντι στο θηλυκό. Αυτή η ανοιχτή παραδοχή των αισθημάτων της κι η έκφραση του έρωτά της την κάνουν να φαντάζει τερατώδης και περίπου κανιβαλική, ιδίως σε μια κοινωνία που εκλαμβάνει ως απειλή και όνειδος κάθε χειραφετητικό εγχείρημα. Με την πρωτοφανή της τόλμη, η Σαλώμη αποσταθεροποιεί τα στερεότυπα των φύλων και δυναμιτίζει την πατριαρχική δομή, όχι μόνο στην αυλή του Ηρώδη αλλά και στη συντηρητική βικτωριανή κοινωνία. Από την άλλη ο Ιωάννης, αταλάντευτα αρνητικός και εχθρικός απ’την αρχή μέχρι το τέλος, δεν εξελίσσεται καθόλου ως χαρακτήρας και επιδεικνύει μια σκληρότητα αδικαιολόγητη και ανάλγητη.
Το σεξουαλικό αμόκ της Σαλώμης-Σελήνης, η ιερή παραφορά του προφήτη Ιωάννη, η νευρωτική υστερία του Ηρώδη. Καθένα από τα τρία πρόσωπα τοποθετείται αυτομάτως εκτός κανονικότητας καθώς κουβαλά κι από μια διαφορετική μανία, που ξεπερνά το μέτρο. Ο Ιωάννης χάνεται μέσα στο ένθεο παραλήρημά του, η Σαλώμη εγκαταλείπεται στο ανεξέλεγκτο πάθος, ο Ηρώδης αφήνεται στις αιμομικτικές του διαθέσεις. Η γυναίκα εμφανίζει έναν αρρενωπό δυναμισμό, που λείπει από τους ανδρικούς χαρακτήρες. Ο Ιωάννης εμφανίζεται στατικός, ο Ηρώδης περίπου εκθηλυμένος, Μια αύρα αρχαίας τραγωδίας διαπερνά το έργο καθώς τα όρια καταπατώνται με τρόπους αμετάκλητους. Η Σαλώμη είναι μια έξαλλη μαινάδα κι ο Ιωάννης ένας ψυχρός Ορφέας που επιμένει να μην ενδίδει μέχρι που η μαινάδα τον κατασπαράσσει. Ο Ηρώδης γλυτώνει γιατί κάποιος πρέπει να επαναφέρει και να εγγυηθεί την τάξη βγάζοντας απ’ τη μέση το ταραχοποιό στοιχείο, που έρχεται να διασαλεύσει τα καθιερωμένα.
Στο ωραία λογοτεχνημένο επίμετρο του Θανάση Τριαρίδη, τα πράγματα λέγονται με το όνομά τους: «…Στη Σαλώμη όλα γίνονται μέσα στη νύχτα για μια νύχτα μέχρι το τέλος. Το τρίγωνο της Σαλώμης(Σαλώμη, Ιωάννης, Ηρώδης) γλείφεται με αυτό το τέλος. Η μια θέλει να φτάσει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι’αυτό, ο άλλος πιστεύει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι’αυτό. Ο τρίτος είναι ο Ηρώδης : αυτός επιζεί επειδή αποφασίζει να μη φτάσει τη νύχτα μέχρι το τέλος, βολεύεται με ένα ημίμετρο…»Εκδήλωση των εκδόσεων Gutenberg με θέμα

"Αναζητώντας τη Σαλώμη"

με αφορμή την τρίγλωσση έκδοση:

ΣΑΛΩΜΗ | Μονόπρακτη Τραγωδία
του Όσκαρ Ουάιλντ

Εισαγωγή, μετάφραση:
Χαρά Σύρου, Θανάσης Τριαρίδης

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 Μαΐου 2016 στο πλαίσιο της 13ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
ΜΙΛΗΣΑΝ:

Αμαλία Κοντογιάννη
(Δραματολόγος, Υπεύθυνη Δραματολογίας του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος)

Θανάσης Τριαρίδης
(Συγγραφέας)

ΔΙΑΒΑΣΑΝ:

Γιάννης Αναστασάκης
(Διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος)

Ιωάννα Παγιατάκη
(Ηθοποιός)

Λίλα Βλαχοπούλου
(Ηθοποιός)

Μιχάλης Σιώνας
(Ηθοποιός)

*********************
Η ΣΑΛΩΜΗ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ

Η "βωβή" ταινία "Salome", του 1923, είναι ίσως η καλύτερη μεταφορά του σκανδαλώδους μονόπρακτου του Όσκαρ Ουάιλντ στην ιστορία του κινηματογράφου. Είναι βασικά μια avant-garde φωτογραφημένη θεατρική παραγωγή σ΄ένα ενιαίο σύνολο με βάση τις απεικονίσεις του Aubrey Beardsley που μπορείτε να απολαύσετε εδώ:

Salomé Illustrations by Aubrey Beardsley - Wormfood.com.

The copy of "Salome" that's been available on the Internet has English intertitles partially obscured by oversized German subtitles. That's particularly annoying for the English-speaking audience, because the filmmakers tried to include as much of Wilde's original text as possible. That made for a lot of intertitles. I cleaned them up, eliminating the German subtitles, so now there's just the original English intertitles.
Here, then, is "Salome," proving Wilde's point that "The mystery of love is greater than the mystery of death."

*********

Η ΣΑΛΩΜΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΟΥΣ

“Γενεθλίων τελουμένων, του αναιδεστάτου Ηρώδου, της ασελγούς ορχηστρίδος, επληρούτο η διάθεσις του όρκου…», «Ωρχήσατο η μαθήτρια, του παμπονήρου διαβόλου, και την κεφαλήν σου Πρόδρομε, μισθόν αφείλετο…», «…ο επίγειος Άγγελος, πορνικής ορχήσεως, αναδείκνυται έπαθλον..».Το όνομα του ασελγούς κορίου δεν μας διασώζει ούτε ο Ευαγγελιστής Μάρκος που περιγράφει τα της αποτομής της κεφαλής του Προδρόμου ούτε η υμνογραφία. Έφθασε ως εμάς μέσω του ρωμαίου ιστορικού Φλάβιου Ιώσηπου, ο οποίος περιέγραψε την Σαλώμη ως «τη γυναίκα που χόρεψε στη γιορτή του Ηρώδη και ζήτησε το κεφάλι του Βαπτιστή».Αυτή η Σαλώμη μεταμορφώθηκε σε ένα πρόσωπο – σύμβολο μιας ταραχώδους και συνταρακτικής περιόδου στην ιστορία της τέχνης, όπως ήταν το μεταίχμιο του 19ου και 20ου αιώνα. Είναι, όπως ακριβώς η Λούλου του Φρανκ Βέντεκιντ, η τέλεια ενσάρκωση της μοιραίας γυναίκας που οδηγεί στην καταστροφή όλους τους άνδρες που θα βρεθούν στο δρόμο της.
Μαζί της ασχολήθηκαν σπουδαίοι ποιητές, συγγραφείς και ζωγράφοι, όπως ο Στεφάν Μαλλαρμέ, ο Ζορί – Καρλ Υσμάν, ο Γκουστάβ Μορώ, μέχρι που ήλθε ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος το 1892 έγραψε ένα θεατρικό έργο με θέμα τη μορφή της Σαλώμης.

Όταν ο Ουάιλντ γράφει στη γαλλική γλώσσα τη Σαλώμη, ένα δράμα-μελέτη με θέμα τη σεξουαλική νεύρωση, έρχεται αντιμέτωπος με τα πουριτανικά ήθη της εποχής του αλλά και με τη βικτωριανή λογοκρισία, η οποία απαγορεύει την παράσταση του έργου στην Αγγλία, εξαιτίας τόσο του βιβλικού θέματος όσο και του έντονου αισθησιασμού του. Δέκα χρόνια αργότερα ο Ρίχαρντ Στράους χρησιμοποιεί τη γερμανική μετάφραση του Χέντβικ Λάχμαν ως λιμπρέτο της όπερας Σαλώμη, η οποία πρωτοπαρουσιάζεται στην Όπερα της Δρέσδης στις 9 Δεκεμβρίου 1905 με θριαμβευτική επιτυχία. Τα επόμενα χρόνια η όπερα ανεβαίνει στις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές του κόσμου καθιερώνοντας διεθνώς το συνθέτη της. Σε κάθε ανέβασμά της η Σαλώμη προκαλεί έως και σήμερα ιδιαίτερη αίσθηση και συχνά σκανδαλίζει με τολμηρές σκηνές όπως ο "Χορός των επτά πέπλων" και ο ερωτικός μονόλογος που τραγουδάει η κεντρική ηρωίδα κρατώντας στα χέρια της την κομμένη κεφαλή του Ιωάννη.
Η όπερα αποτελείται από τέσσερις μεγάλες σκηνές οι οποίες χωρίζονται από συμφωνικά ιντερλούδια. Το έργο ακολουθεί τις αρχές του βαγκνερικού μουσικού δράματος, που βασίζεται σε μια συνεχή ροή μουσικής, αμιγώς συμφωνικής, απ’ όπου ξεχωρίζουν ένας μεγάλος αριθμός καθοδηγητικών μοτίβων, που συμβολίζουν τους διάφορους ήρωες του δράματος.
Η όπερα τελειώνει με τον θάνατο της Σαλώμης, που ο Ηρώδης προστάζει, καθώς δεν αντέχει να τη βλέπει να περιφέρει την κεφαλή του Βαπτιστή σε μια κατάσταση μακάβριας έκστασης. Έτσι, με μερικές ωμές και ανελέητες συγχορδίες ολοκληρώνεται αυτή η όπερα του Στράους, που κατέχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του 20ου αιώνα και πλέον όλων των εποχών.

Για την "ιδανική" Σαλώμη, τον ρόλο και την ερμηνεία, το έργο και την εποχή διαβάστε το άρθρο του Michel Bichsel στο site της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

ΠΗΓΗ: "Ιδιωτική Οδός" http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr

***************** Αποτέλεσμα εικόνας για salome