Πέμπτη, Απριλίου 30, 2015

Τα καλύτερα διηγήματα

 

Νίκος Βασιλειάδης*

Η Πεπατημένη



Οι όροι ήταν σαφείς, απλούστατοι και προπάντων, αναμφισβήτητοι: ή Θάσος ή τίποτα. Το αποτέλεσμα, το αναμενόμενο. Κάποιες ασθενείς αντιρρήσεις διετύπωσε, βέβαια, εκείνος ο Χωραφάς, αλλ' αυτός, έτσι κι αλλιώς ήταν άνθρωπος μουχλιάρης, γεννημένος γεροντοκόρη. Άλλωστε ατόνησαν αμέσως υπό το βάρος της ματιάς μου και της εδραίας παραδόσεως. Έτσι γινόταν πάντα τα τελευταία επτά χρόνια. Γι' αυτό και η στριγγή φωνή του κατεπνίγη αμέσως από τις διαμαρτυρίες των υπολοίπων: 
­ Σκάσε, ρε μαλάκα. Αφού τον ξέρεις... 
Σαράντα τεσσάρων ετών και με δεκαοχτώ χρόνια υπηρεσίας είχα από καιρού κατανοήσει και αποδεχθεί ότι ο δάσκαλος οφείλει να ξέρει καλύτερα από τους μαθητές του, χωρίς καμιάν ενοχή γι' αυτό. Και διεκπεραίωνα τα πράγματα με συνοπτικές διαδικασίες. 
Έτσι, βρεθήκαμε εκείνο το σούρουπο του Απριλίου να οδεύουμε προς το γνωστό ξενοδοχείο μέσα από τα στενά δρομάκια του Λιμένα, σ' ένα δρομολόγιο έμπειρα υπολογισμένο για τις πρώτες εντυπώσεις... 
Πρέπει να ομολογήσω ότι σαράντα χρόνια θερινών και μη διακοπών μου στη Θάσο δεν είχαν αρκέσει για να την μπουχτίσω, αντιθέτως, μάλιστα, εμπλούτιζαν όλο και περισσότερο τα συναισθήματα με τα οποία αποβιβαζόμουν κάθε φορά στη μικρή προβλήτα. Ίσως γιατί στις παραμυθένιες εκπλήξεις των παιδικών μου εξερευνήσεων, στις αβάσταχτες εφηβικές μου μελαγχολίες και στις εργώδεις ερωτικές επιδόσεις των φοιτητικών μου χρόνων είχε αρχίσει να προστίθεται αργά αργά και μία ακαθόριστη νοσταλγία, σαν κάτι να 'παίρνε να τελειώνει, καθώς αρμένιζα πλέον ανεπιστρεπτί προς τη μέση ηλικία. 
Δεόντως φορτισμένος, λοιπόν, κι εξαντλημένος επαρκώς από το μακρό ταξίδι, εβάδιζα με βέβαιο βήμα την πεπατημένη προς το ξενοδοχείο του Λάμπη, οδηγώντας μιαν ακόμη Α' Λυκείου στην πεπρωμένη της εκδρομή. Η άνοιξη ήταν προχωρημένη ­ το Πάσχα έπεφτε αργά εκείνη τη χρονιά ­ κι η βροχή που είχε πέσει νωρίτερα, κατάφερε απλώς να αναδίδονται εντονότερα τα αρώματα από τους κήπους. 
Ο Λάμπης είχε πάρει μερικά ακόμη κιλά και το πρόσωπό του ήταν πλέον πλήρης πανσέληνος, αλλ' αυτό δεν τον εμπόδισε να μας χαμογελάσει μέχρι τ' αυτιά. Εκ παραδόσεως, εμείς του κάναμε κάθε χρόνο ποδαρικό. Ανταλλάξαμε θερμές χειραψίες κι ευχήθηκε ένα απλόχερο «καλωσήρθατε» στα παιδιά, που παρακολουθούσαν με στωική βαριεστημάρα τους χαριεντισμούς μας. 
Η μάνα του Λάμπη ροβόλησε φουριόζα από την κουζίνα σκουπίζοντας τα χέρια στην ποδιά της και με φίλησε και στα δύο μάγουλα. Παλιότερα πάθαινα αμηχανία στο σημείο αυτό, αλλά εσχάτως είχα καταφέρει ν' αδιαφορώ για τα πνιχτά γελάκια των μαθητών μου. 
­ Ο κυρ Γιώργης; ρώτησα αμέσως, για να τελειώνουμε μιαν ώρα αρχύτερα με το τυπικό. 
­ Στον καφενέ ακόμα, είπε η κυρά Θέκλα και κάτι πήγε να σκοτεινιάσει στη ματιά της. 
­ Καλύτερα, κυρά Θέκλα, βιάστηκα να προφτάσω το κακό. Να τακτοποιηθούμε και τα λέμε μετά. 
Και μ' αυτά τελείωσε το διαπροσωπικό μέρος και ανέλαβα πάλι τα ηγετικά μου καθήκοντα. Η κατανομή στα δωμάτια έγινε με δημοκρατικές διαδικασίες: οι μαθητές πρότειναν ελεύθερα τις συγκατοικήσεις κι εγώ τις άλλαξα επίσης ελεύθερα, σύμφωνα με την προσχεδιασμένη ισορροπία. Έπειτα όρισα συγκέντρωση στο σαλονάκι σε μιάμιση ώρα, να πάμε για φαγητό κι ανεβήκαμε στα δωμάτια. 
Όπως πάντα, ο Λάμπης είχε ανάψει τα καλοριφέρ την τελευταία στιγμή κι οι τοίχοι σχεδόν έσταζαν από την υγρασία. Το ξενοδοχείο κλειστό όλο το χειμώνα, άνοιγε μόλις το Πάσχα. Έκανα ένα ντους ψιλοτουρτουρίζοντας, ντύθηκα γερά κι έκανα μια διερευνητική περιπολία στο διάδρομο. Οι φωνασκίες από τα δωμάτια ήταν οι αναμενόμενες, τίποτα το ανησυχαστικό. Το εξοντωτικό πρόγραμμα του ταξιδιού είχε επενεργήσει κατά προσδοκίαν. Είχα σαρανταπέντε λεπτά ακόμη και κατέβηκα στο σαλονάκι. Ο κυρ Γιώργης ήταν στο σύνηθες τραπεζάκι της γωνίας, μπροστά στη μεγάλη τζαμαρία. Τον χαιρέτησα εγκαρδίως κι έκατσα να τον τιμήσω. Η κυρά Θέκλα έφερε τα κλασικά τσίπουρα και τις θρούμπες και τσουγκρίσαμε. 
­ Και πώς πάτε από υγεία; ρώτησε ο κυρ Γιώργης, κοιτώντας την τεράστια πασχαλιά στο πεζοδρόμιο, που βρισκόταν σε παραλήρημα ανθοφορίας. 
­ Καλά, κυρ Γιώργη. Λίγο με παίδεψε η μέση μου φέτος, του είπα. 
­ Τι λέεετε! είπε και κατέβασε μονορούφι το ποτηράκι. Η γυναίκα; Τα παιδιά; 
­ Όλοι καλά, δόξα τω Θεώ, απάντησα. Είχα παραιτηθεί από καιρού της προσπαθείας να τον πείσω ότι δεν ήμουν παντρεμένος. 
­ Τι λέεετε! είπε ο κυρ Γιώργης. 
Κατόπιν τούτου τον άφησα να κοιτά την πασχαλιά κι ήπια ένα ουίσκι στον πάγκο, ενώ ο Λάμπης μου εξέθετε τα προβλήματα του τουρισμού, χωρίς να τον ακούω. Δεν χρειαζόταν να τον ακούω για να νιώθω την ήρεμη χαρά του επανελθόντος νοσταλγού. 
Τα παιδιά είχαν αρχίσει να μαζεύονται στο σαλονάκι και η κυρά Θέκλα τους κέρασε τις καθιερωμένες πορτοκαλάδες. Έβαλα ένα δαχτυλάκι ουίσκι ακόμη, να τελειώσουν τα παγάκια και το πιπίλιζα αργά, χωρίς να γυρίσω προς τους μαθητές μου. Καθυστερούσα πάντα όσο γινόταν αυτή την αποκαλυπτική στιγμή.
­ Έτοιμοι, κύριε Λάζαρε, είπε δίπλα μου ο πρόεδρος της τάξης. 
­ Έρχομαι Κώστα, του είπα χαμογελώντας ειρηνικά, καθώς μέσα μου είχε ολοκληρωθεί εκείνο το ιδανικό κράμα οινοπνεύματος, κούρασης και ασφάλειας, που πάντα με γέμιζε με τρυφερότητα. Ο Κωστάκης ο Μούγιος φορούσε μαύρο παντελόνι και λουστρίνια, ριγέ πουκάμισο και μαύρο γιλεκάκι ξεκούμπωτο, είχε χωρίσει τα ξανθά μαλλιά του στη μέση και είχε καταβρεχτεί με κολώνια. Κάτι σαν αθηναίος έφηβος... 
Εξ ίσου δραματική ήταν η μεταμόρφωση και των υπολοίπων. Κοστουμάκια, γραβάτες, τσαχπίνικα μπουφάν, μίνι φουστίτσες, μπλουζάκια σφιχτά, ασφυκτιώντα στηθάκια και γλουτοί. Με συγκινούσε βαθύτατα πάντα, όταν τα πρωτόβλεπα αληθινά ανθρωπάκια, χωρίς τις αιώνιες ομοιόμορφες φόρμες της Σχολής... 
Έμπειρος ο Κοσμάς, της παραλιακής ταβέρνας, είχε ετοιμάσει άφθονα μπιφτέκια και τηγανητές πατάτες, τα οποία και κατασπάραξαν ακαριαία οι βουλιμιώντες έφηβοι. Απολύτως ιδιοτελώς, έκανα τα στραβά μάτια όταν ξεπερνούσαν τον πάγιο κανόνα «δύο άτομα, μία μπίρα», ώστε να αποτελειωθούν. Η πείρα μου εγγυάτο ότι η επερχόμενη θα ήταν και η μόνη νύχτα που θα μπορούσα να κοιμηθώ άφοβα, καθώς είχα προσθέσει στο τετράωρο ταξίδι μια δίωρη ξενάγηση στους Φιλίππους και μιάμιση ώρα περιήγηση στις ανηφοριές της Παναγίας στην Καβάλα. Μπορεί να ήταν θηριώδεις πηγές ενέργειας οι δεκαεξάρηδες, αλλά όχι ανεξάντλητες και είχα κι εγώ τον τρόπο μου. Και πράγματι, με την επιστροφή στο ξενοδοχείο, είχαν σε μία ώρα βυθιστεί στον ύπνο. «Μεγάλη εφεύρεση η πεπατημένη...», χαμογέλασα ικανοποιημένος από τη σοφία της ηλικίας μου και ξεράθηκα τυλιγμένος στα νοτισμένα σεντόνια. 
Στις οκτώ το πρωί, μετά από δύο καφέδες, άρχισα το επίπονο έργο της εγέρσεως εφήβων προ τη δεκάτης πρωινής. Με φωνές, αφαίρεση των κλινοσκεπασμάτων και κάποια καταβρέγματα περί τις οκτώμιση ήταν στο πόδι και ξεκινήσαμε για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις εννιάμιση, με μισή ώρα καθυστέρηση, όπως πάντα. Όλα πήγαιναν ρολόι. Τα παιδιά ήταν πάλι παιδιά, με τις φόρμες και τα σπορτέξ τους και κοιτούσαν παραξενεμένα εμένα, που είχα ντυθεί παρομοίως. Στην ανηφόρα για το αρχαίο θέατρο, μετά την εμβριθή ξενάγηση στην αρχαία Αγορά, ακούστηκαν οι γνωστές πρώτες διαμαρτυρίες και με χαιρεκακία τους είπα πως ακόμη δεν είδαν τίποτε. 
­ Θα το πω κι αυτό, κύριε; με ρώτησε η Αλεξάνδρα καθ' οδόν, ελαφρώς ιδρωμένη, και μου έδειξε τα χαρτιά της. 
­ Με γεια το μαλλί, της είπα διαπιστώνοντας ευχάριστα πως η αιώνια τσιτωμένη κόμη της είχε μεταβληθεί σε έναν χρυσοκάστανο κυματιστό χείμαρρο που έστεφε το κεφάλι της. 
Δεν ήταν καμιά μαθήτρια της προκοπής η Καραμήτσου, στην πραγματικότητα δε ήταν πάτος και την είχα αντίστοιχα βαθμολογημένη. Όθεν και δεν ανήκε στην χορεία των εκλεκτών μου. Γι' αυτό με είχε εντυπωσιάσει η επιμονή της να αναλάβει αυτή το ρόλο της Ιφιγένειας στη σκηνή της αναγνώρισης από την «Ιφιγένεια εν Ταύροις», που σύμφωνα με το πάγιο πρόγραμμά μου, θα απαγγελλόταν στο θέατρο. Της έδωσα οδηγίες παρατηρώντας την κλεφτά. 
­ Βλέπεις και χωρίς γυαλιά; ρώτησα με πατρικό ενδιαφέρον. 
­ Φακοί επαφής, είπε χαμογελώντας αεράτα και πρόσεξα πως είχε καταπράσινα μάτια. [........]

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΕΔΩ=> Η πεπατημένη

Νίκος Βασιλειάδης
Ο Νίκος Βασιλειάδης γεννήθηκε το 1942 σε επαρχιακή κωμόπολη της Μακεδονίας από γονείς πρόσφυγες. Σπούδασε κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση. Ζει στη Θεσσαλονίκη. Έχει γράψει ποιήματα και πεζά και έχει μεταφράσει αρχαίους κλασικούς.
Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(1997) Le notaire, Kauffmann
(1995) Ο συμβολαιογράφος, Νεφέλη
(1990) Άγημα τιμών, Νεφέλη
(1989) Αγάθος, Νεφέλη
 
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2013) Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
(2009) Παλίμψηστο Καβάλας, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2002) Από το φωτεινό πέρασμα ενός ανθρώπου, Καινούργια Γη
(1999) Ξένος, ο άλλος μου εαυτός, Εκδόσεις Πατάκη
(1997) Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο, Κέδρος

*Πρώτη δημοσίευση του διηγήματος:  Εφημερίδα Τα Νέα. 
Περιέχεται στο συλλογικό έργο: "Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο", Κέδρος 1997
 

ΠΟΙΟΙ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΟ ΟΙΚΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΚΕΡΚΙΝΗΣ

 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΟ
ΟΙΚΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΚΕΡΚΙΝΗΣ


Τα μπουκάλια της ντροπής: Ένα έγκλημα στην παραδεισένια λίμνη Κερκίνη Πώς το μοναδικό οικοσύστημα γίνεται συχνά ο κάδος απορριμμάτων της γειτονικής Βουλγαρίας.

Διαβάστε => www.lifo:'Τα μπουκάλια της ντροπής: Ένα έγκλημα στην παραδεισένια λίμνη Κερκίνη ..."




Το Τέλειο Μέλλον

Μήπως φοβάστε τα ύψη;

1.Aναρριχητικό "πρόγευμα"

 
 *******************
2. Το κυρίως αναρριχητικό "γεύμα"

Chris Sharma and Adam Ondra spent two years working together to climb La Dura Dura (5.15c / 9b+), the world's hardest climb. This film tells the story of their unique collaboration and shows Adam's historic first ascent and Chris' second ascent. Presented by prAna, Black Diamond, Sterling Rope, Evolv, Petzl, and Walltopia. With music by Build Buildings, Abel Okugawa, Okai, Animals on Wheels, Pascal Savy, and The Green Kingdom.

Κάτσε κάτω , Βαρουφάκη, άτακτο σκυλάκι!

Νέο βίντεο υπέρ της Ελλάδας από το ZDF: Η Ευρώπη «μαστιγώνει» τον Βαρουφάκη




Με ένα μαστίγιο στο χέρι, αφού ως Γερμανός θέλει να επιβάλλεται στους άλλους, ο παρουσιαστής φωνάζει «Κάτσε Βαρουφάκη! Κάτσε!» και δίνει εντολές στο «άτακτο σκυλάκι» που είναι ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών.Η σατιρική εκπομπή που είχε συγκλονίσει τη Γερμανική κοινή γνώμη παρουσιάζοντας τη συγκινητική ιστορία του 75χρονου Αργύρη Σφοντούρη, ενός επιζήσαντα της σφαγής του Διστόμου που είχε χάσει τους γονείς και όλη του την οικογένεια χάρη στη θηριωδία των Ναζί, «ξαναχτύπησε» με νέο ρεσιτάλ φιλελληνισμού.



Στο επεισόδιο της 28ης Απριλίου, η σατιρική εκπομπή Die Anstalt του γερμανικού καναλιού ZDF έδωσε την δική της απάντηση στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά το τελευταίο Eurogroup στη Ρίγα, όπου ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών αντιμετώπισε την έκδηλη εχθρότητα των ομολόγων του.



Σε ένα ξεκαρδιστικό σκετς, ο παρουσιαστής της εκπομπής Μαξ Ούτχοφ καυτηριάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον Γιάνη Βαρουφάκη οι Υπουργοί της Ευρωζώνης αλλά και ο διεθνής τύπος.



Με ένα μαστίγιο στο χέρι, αφού ως Γερμανός θέλει να επιβάλλεται στους άλλους, ο παρουσιαστής φωνάζει «Κάτσε Βαρουφάκη! Κάτσε!» και δίνει εντολές στο «άτακτο σκυλάκι» που είναι ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών.



Χτυπώντας δυνατά το μαστίγιο του στο έδαφος, συνεχίζει: «Τι έχεις εκεί; Τέρμα! Φτύσε την δημοκρατία. Βγάλε την από το στόμα σου!»

Ο ΦΘΟΝΕΡΟΣ

 φθόνος ο [fθónos] Ο18 : το αρνητικό συναίσθημα της λύπης, της στενοχώριας και της δυσαρέσκειας που αισθάνεται κάποιος για την ευτυχία, την επιτυχία ή την υπεροχή των άλλων· (πρβ. ζήλια, κακεντρέχεια): H γρήγορη άνοδός του στην υπηρεσία προκάλεσε το φθόνο των συναδέλφων του.
*************************



Σόιμπλε: "Ο αγαπημένος μου συγγραφέας είναι αυτός που έγραψε ένα στίχο που είναι η δεύτερη Βίβλος της ζωής μου..."
Βαρουφάκης: "Ποιος είναι αυτός;Φλέγομαι να τον ακούσω..."
Σόιμπλε: "Ντόιτσλαντ, Ντόιτσλαντ,  ίμπερ άλες ( Γερμανία, Γερμανία ,  υπεράνω όλων!)...και μάλιστα στρογγυλοκαθισμένη πάνω τους. Εσένα ποιος είναι ο αγαπημένος σου συγγραφέας;"
Βαρουφάκης: "Χερ Βόλφγκανγκ , αγαπημένος μου συγγραφέας είναι ο Γάλλος φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ , που γράφει ότι μια από τις χειρότερες αιτίες εχθρότητας είναι η λύσσα και η ποταπή επιθυμία να βλέπεις να υποκύπτει αυτός που τολμάει να  σου αντιστέκεται όταν επιχειρείς να τον  συνθλίψεις"
Σόιμπλε: "Δε μ΄αρέσει να γενικεύω, αλλά αυτές οι  αισχρές ιδιότητες δεν αφορούν εμάς τους Γερμανούς. Οι Γεμανοί και σ΄αυτόν τον τομέα είναι υπεράνω!Δεν πιστεύω να έχεις αντίρρηση, χερ Βαρουφάκις..."

************************* 

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ
ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΝ

Σ΄ ΕΝΑ  ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΕΘΝΙΚΟ  ΜΑΣ ΤΥΠΟ, ΤΟΝ ΦΘΟΝΕΡΟ
Image:Antonio reproaching Shylock-Tales from Shakespeare.gif

Επίγραμμα εις φθονερόν

"Χθες φίδι τον εδάγκασε και σήμερα μαθαίνω
πως πέθανε... ποιος απ' τους δυο; - το φίδι το καημένο!

Γ. Κ. Στρατήγης
(1860-1938)

[Ημερολόγιον Σκόκου, 1906]

Εκλεκτές εκδόσεις


ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ                         
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ                                                                            
ΤΣΙΜΙΣΚΗ 11, 54624 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Τ  2310 288 036 / F  2310 226 460
 
 
Αγαπητοί φίλοι,
 
Με χαρά σας ενημερώνουμε για τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εκδόσεις που παραλάβαμε το τελευταίο διάστημα. Σχετικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στη λίστα που ακολουθεί.
Επίσης, επανακυκλοφόρησε το βιβλίο του E. J. Hobsbawm   Η εποχή των επαναστάσεων 1789-1848  —Γ΄ έκδοση, αναθεωρημένη, με την εικονογράφηση και τους χάρτες της πρώτης αγγλικής έκδοσης.
 
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας.
  salotsimiski

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
 
Corinne Jouanno
Το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου. Γέννηση και μεταμορφώσεις
Μετάφραση: Μαρίνα Λουκάκη
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2015
777 σελ. με 9 α/μ εικόνες και 2 χάρτες
ISBN 978-960-250-631-8
Τιμή 45,00 € (πανόδετο) / στο βιβλιοπωλείο μας 40,50 €
 
●●● / ●●●
 
Richard Sennett
Ο ξένος • Δύο δοκίμια για την ιστορία
Σειρά minima 7
Μετάφραση: Παναγιώτης Σουλτάνης
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2015
145 σελ. με 2 α/μ εικόνες
ISBN 978-960-250-632-5
Τιμή 12,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 10,80 €
 
●●● / ●●●
 
Lucien Febvre
Ευαισθησία και Ιστορία • Ιστορία και ψυχολογία
Σειρά minima 8
Μετάφραση και σημειώσεις: Μαρία Στεφανοπούλου
Επίμετρο: Ρίκα Μπενβενίστε
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2015
115 σελ.
ISBN 978-960-250-630-1
Τιμή 11,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 9,90 €
 
●●● / ●●●
 
Κωνσταντίνος Δ. Μαγκλιβέρας
Εμπορία ανθρώπων: ποινική καταστολή και προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων (Συγχρόνως ανάλυση του Νόμου-Προτύπου του ΟΗΕ για την Καταπολέμηση της Εμπορίας των Ανθρώπων)
Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών 2014
172 σελ.
ISBN 978-960-404-276-0
Τιμή 13,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 11,70 €
 
●●● / ●●●
 
Ελευθέριος Πρεβελάκης
Η Μεταπολιτευτική Επανάσταση στην Κρήτη (1895-1896)
Επιμέλεια: Χρήστος Λούκος
Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών 2014
350 σελ.
ISBN 978-960-404-290-6
Τιμή 22,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 19,80 €
 
●●● / ●●●
 
Νόρμπερτ Ελίας
Ναζισμός και γερμανικός χαρακτήρας. Δοκίμιο πάνω στην κατάρρευση του πολιτισμού
Μετάφραση: Γιάννης Πεδιώτης, Γιάννης Θωμαδάκης
Επιμέλεια: Θάνος Σαμαρτζής
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2015
182 σελ.
ISBN 978-960-524-439-2
Τιμή € 16,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 14,40 €
 
●●● / ●●●
 
Ταξίδι, γραφή, αναπαράσταση. Μελέτες για την ταξιδιωτική γραμματεία του 18ου αιώνα
Κείμενα: συλλογικό
Επιστημονική επιμέλεια: Ίλια Xατζηπαναγιώτη-Sangmeister
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2015
544 σελ.
ISBN 978-960-524-388-3
Τιμή € 25,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 22,50 €
 
●●● / ●●●
 
Mark Fox
Κβαντική οπτική. Μια εισαγωγή
Μετάφραση: Ιωάννης Παπαδόγγονας
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2015
390 σελ.
ISBN 978-960-524-407-1
Τιμή € 50,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 45,00 €
 
●●● / ●●●
 
Κριστιάν Ζερβός
Τα έργα του Γκρέκο στην Ισπανία
Μετάφραση -  Εισαγωγή - Σχόλια: Τιτίνα Κορνέζου
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2015
378 σελ. με α/μ εικόνες
ISBN 978-960-476-165-4
Τιμή 25,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 22,50 €
 
●●● / ●●●
 
Λαϊκή Τέχνη. Νέα ευρήματα – Νέες ερμηνείες
Πρακτικά Συνεδρίου προς τιμήν της Πόπης Ζώρα, 2-5 Νοεμβρίου 2006
Κείμενα: συλλογικό
Επιμέλεια: Σοφία Χανδακά
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2015
650 σελ. με έγχρωμες και α/μ εικόνες
ISBN 978-960-476-173-9
Τιμή 20,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 18,00 €
 
●●● / ●●●
 
Η Αθήνα σήμερα
Επιστημονικό Συμπόσιο (9 και 10 Δεκεμβρίου 2011)
Κείμενα: συλλογικό
Αθήνα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας – Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη 2015
206 σελ. με έγχρωμες και α/μ εικόνες
ISBN 978-960-259-141-3
Τιμή 15,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 13,50 €
 
●●● / ●●●salotsimiski
 
Σάββας Αγουρίδης
Υπόμνημα στις Επιστολές Α΄, Β΄ και Γ΄ του Αποστόλου Ιωάννη
Αθήνα, Άρτος Ζωής 2015
462 σελ.
ISBN 978-960-8053-46-5
Τιμή 15,00 / στο βιβλιοπωλείο μας 13,50 €
 
●●● / ●●●
 
Δημήτρης Πολυχρονάκης
Πιερότοι ποιητές στην εποχή της παρακμής. Το γέλιο ως επιθανάτιος ρόγχος   
Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2015
495 σελ.
ISBN 978-960-221-645-3
Τιμή € 26,63 / στο βιβλιοπωλείο μας 23,97 €
 
●●● / ●●●
 
Riki Van Boeschoten, Loring M. Danforth
Παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου. Πρόσφυγες και πολιτική της μνήμης
Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης
Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2015
440 σελ.
ISBN 978-960-221-624-8
Τιμή 29,82 € / στο βιβλιοπωλείο μας 26,84 €
 
●●● / ●●●
 
Savina Yannatou / Primavera en Salonico
Songs of Thessaloniki
Παραγωγή: Manfred Eicher
ECM Records 2015
Τιμή 19,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 17,10 €
 
Περιγραφή

...Κι εγώ μόλις έγραψα ένα μπάσταρδο κείμενο.

Αχλάδια


του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου


2-CONOS-SEZAN
Πωλ Σεζάν, «Νεκρή φύση»

Τι εννοώ όταν λέω πως έχω διαβάσει έναν συγγραφέα, πως είμαι με το μέρος του; Σημαίνει πως έχω διαβάσει (ξαναδιαβάσει) ένα, δύο, δέκα βιβλία του; Τι σημαίνει όταν λέω πως έχω διαβάσει Ντανίλο Κις; Όταν σκέφτομαι τον Κις, σκέφτομαι τ’ Αχλάδια, ένα μικρό διήγημα μισής σελίδας, από τα Πρώιμα βάσανα (1970): 9 προτάσεις, 142 λέξεις στα ελληνικά. Αχλάδια: Ο χωρικός τινάζει το δέντρο και τ’ αχλάδια πέφτουνε στο χώμα. Όσα είναι ώριμα, σκάνε. Οι χωριάτισσες μαζεύουν τα λιγότερο χαλασμένα. Ένα αγόρι δαγκώνει τ’ αχλάδια. Η αφεντικίνα του αγοριού λέει: «Τα μυρίζει σαν σκυλί». Να μια γρήγορη σύνοψη 142 λέξεων σε 35. Πριν δύο εβδομάδες πήγαμε στο χωριό. Ο Επιτάφιος πέρασε μέσα απ’ το χωράφι του παππού μου. Το χωράφι είναι ξερό πια. Το ’80 όμως, ο παππούς μάς έστελνε τ’ αχλάδια του σ’ ένα κασόνι κι εγώ ποτέ δεν τα έτρωγα. Ο Επιτάφιος πέρασε λοιπόν δίπλα απ’ τη στέρνα, κι αυτή ξερή, χωρίς βατράχια, και κατευθύνθηκε προς το νότιο σύνορο του χωραφιού. Ήταν όλοι κι όλοι δέκα ντόπιοι, ένα κοντόσωμο πιστό φίδι που σερνόταν πάνω στη ρημαγμένη γη του παππού, πίσω απ’ το κιβούρι. Δεν θυμάμαι να περνούσαν παλαιότερα από κει. Μάλλον όχι: τότε τους εμπόδιζαν τα δέντρα, τα δέντρα ήταν αρκετά και τις νύχτες ήταν τρομαχτικά, ειδικά όταν δεν είχε φεγγάρι, και τα βατράχια κοάζανε απ’ τη μεριά της στέρνας απόκοσμα.
Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε πάει πολλές φορές στο χωριό. Και δεν ξέρω γιατί πήγαμε φέτος. Το χωριό είναι ξερό, ανύπαρκτο, κι όπως ήταν ξαπλωμένος ο νεκρός, λεπτός σαν χαρτονάκι, ξερός και κιτρινισμένος και καθόλου μυρωδάτος, φοβήθηκα πως δεν θα τα κατάφερνε ν’ αναστηθεί. Δεν ξέρω αν τα έζησα αυτά. «Εγώ είμαι ένας συγγραφέας μπάσταρδος», έγραφε ο Ντανίλο Κις. Κι εγώ μόλις έγραψα ένα μπάσταρδο κείμενο. 

Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια

Ετος Μανόλη Αναγνωστάκη το 2015 στη Θεσσαλονίκη

Ετος Μανόλη Αναγνωστάκη το 2015 στη Θεσσαλονίκη
Αφιέρωση
 
 "Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν
 Για το σπίτι που χτίστηκε
Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν
Για τα πλοία που άραξαν
Για τη μάχη που κερδήθηκε
Για τον άσωτο που επέστρεψε
Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια". 

Η "Αφιέρωση" - το ομότιτλο ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη (από τη συλλογή Συνέχεια 3, γραμμένο το 1962) είναι ίσως το πλέον αντιπροσωπευτικό της προσωπικής του θέασης στα "πράγματα" (κοινωνικά, ιδεολογικά, συναισθηματικά, πολιτικά εν τέλει).
 Την "Αφιέρωση" επέλεξε η αρμόδια επιτροπή που συνέστησε ο Δήμος της γενέθλιας πόλης του προκειμένου να τιμήσει φέτος (10 χρόνια από τον θάνατό του, στις 23 Ιουνίου του 2005, και 90 ακριβώς από τη γέννησή του, στις 9 Μαρτίου του 1925) τη μνήμη του ποιητή. 
Η "Αφιέρωση" θα λαξευθεί σε ειδική μεταλλική πλακέτα, επικολλημένη σε αναμνηστική γρανιτένια στήλη, η οποία θα τοποθετηθεί στη συμβολή μεταξύ των οδών Φιλίππου, Αμύντα και Πλάτωνος- εκεί όπου βρίσκεται σήμερα ένα μικρό πλάτωμα με τη σχετική νησίδα στο κέντρο του (το πλάτωμα δεν είναι χαρακτηρισμένο ως πλατεία, θα μπορούσε, όμως, παρά τις ελάχιστες διαστάσεις του).

Ο Χάρτης της πόλης: Το σπίτι του ποιητή 

της Νένας Καζαντζίδου 

Πηγή: parallaximag.gr


Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που μεταξύ άλλων φημίζεται και για το γεγονός πως είτε αποτελεί τη γενέτειρα, είτε τόπο διαμονής πολλών καλλιτεχνών και συγγραφέων. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μανόλης Αναγνωστάκης.
Ο Μανώλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 9 Μαρτίου του 1925. Σπούδασε Ιατρική και ειδικεύτηκε ως ακτινολόγος στη Βιέννη. Πήρε μέρος στην Αντίσταση και για την πολιτική του δράση στο φοιτητικό κίνημα φυλακίστηκε στο διάστημα 1948-1951. Το 1949 καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο για τις ιδέες του και χαρακτηρίστηκε ως ο «ποιητής της ήττας», καθώς με τους στίχους του εξέφρασε τη διάψευση των οραμάτων της Αριστεράς. Το ποιητικό του έργο καθόρισε την ομάδα των στρατευμένων ποιητών της μεταπολεμικής ποίησης. Τα δημοσιευμένα ποιήματα που άφησε πίσω του είναι 88 και γράφτηκαν από το 1941 έως το 1971. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησε σιωπή. «Στο αλλοιωμένο τοπίο της εποχής μας δεν θα ξαναγράψω», είχε ξεκαθαρίσει, αφού «το έργο μου το ολοκλήρωσα. Επιλέγω τη σιωπή». Έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της 23ης Ιουνίου 2005 σε ηλικία 80 ετών. Καταβεβλημένος από χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο «Αμαλία Φλέμινγκ» όπου μεταφέρθηκε εσπευσμένα.
Τη Θεσσαλονίκη την αγάπησε πολύ. Άλλωστε σε αυτή γεννήθηκε και μεγάλωσε. Η αγάπη μάλιστα που της έτρεφε είναι εμφανής σε πολλά από τα ποιήματά του. Ήταν παιδί της πυρίκαυστης καρδιάς της πόλης, της Πλατείας Δικαστηρίων. Στις αρχές της δεκαετίας του 70’ μάλιστα είχε τη «Βιβλιοθήκη», ένα προοδευτικό βιβλιοπωλείο στη Χρυσοστόμου Σμύρνης. Αξίζει, λοιπόν, να εντοπίσουμε στο χάρτη της πόλης το σπίτι του που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μητροπολίτου Γενναδίου και Ιουστινιανού, δηλαδή λίγο πιο πάνω από την Αριστοτέλους. Σε αυτό γεννήθηκε και έμεινε μαζί με όλη την οικογένειά του ως το 1941. Είναι ένα τριώροφο κτίριο με ημιυπόγειο και με πολλά ανοίγματα. Μόνο στη μία όψη υπάρχουν 12 (!) παράθυρα. Ενδιαφέρον προκαλούν οι επιστέψεις των παραθύρων που ενώ στον πρώτο όροφο ακολουθούν το ρεύμα του νεοκλασικισμού, στους άλλους δύο ορόφους είναι απόλυτα λιτές και διακριτικές. Η είσοδος είναι επί της οδού Μητροπολίτου Γενναδίου και υπάρχει ακόμη η υπέροχη ξύλινη πόρτα, που ωστόσο έχει «πέσει» θύμα των τωρινών ιδιοκτητών (Στο σπίτι στεγάζεται σήμερα το οπαδικό κίνημα του Ηρακλή, η Αυτόνομη Θύρα 10). Αυτό που ζήλεψα ήταν οι δύο εξώστες στη νότια όψη του σπιτιού. Ίσως φταίει η αγάπη που έχω στο Μανόλη Αναγνωστάκη που αμέσως μπόρεσα να τον φανταστώ να περιφέρεται εκεί, ίσως όμως και να μη φταίει.
Γι’ αυτό σου προτείνω να διασχίσεις κι εσύ την οδό Ιουστινιανού και να σταθείς για λίγο κάτω από τους εξώστες αυτούς. Θα μεταφερθείς σε μια άλλη εποχή. Αν μάλιστα συναντήσεις κάποιον που είχε την τύχη να γνωρίζει τον Μανόλη Αναγνωστάκη θα σου πει πως ήταν πολύ σεμνός, πανύψηλος και λίγο γυρτός, με μεγάλα γυαλιά και παχύ μουστάκι, είχε εκφραστικά μάτια και μια μόνιμη παιδικότητα στο πρόσωπό του που συνδυαζόταν άψογα με το χαρακτηριστικό του χιούμορ. Έτσι, τώρα που ξέρεις και πως έμενε στην πόλη σου αυτός ο σπουδαίος ποιητής έχω να σου προτείνω κάτι. Διάβασέ τα ποιήματά του και θα δεις πως θα τον αγαπήσεις. Και την επόμενη φορά που θα φιλοξενήσεις κάποιον φίλο σου από μια άλλη πόλη, πήγαινέ τον μια βόλτα στο σπίτι του Μανόλη Αναγνωστάκη και μίλησέ του γι’ αυτόν που άρχισε να αλλάζει τον κόσμο από τα 17 του. Δεν ξέρω για εσάς, πάντως εμένα με συναρπάζει να ξεχνιέμαι σκεπτόμενη τον τρόπο με τον οποίο θα περνούσε τις μέρες του σε αυτό το σπίτι ένας μεγάλος ποιητής όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης φτιάχνοντας εικόνες της ζωής του στο μυαλό μου.

Υ.Γ.: Σκέφτηκα να κάνω την αρχή και να μοιραστώ το αγαπημένο μου ποίημά του. Και για δες, έχει και μια αρχιτεκτονική αναφορά…
"Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν
Για το σπίτι που χτίστηκε
Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν
Για τα πλοία που άραξαν Για τη μάχη που κερδήθηκε
Για τον άσωτο που επέστρεψε
Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια".
Αφιέρωση - Μανόλης Αναγνωστάκης
*Οι φωτογραφίες είναι της Νένας Καζαντζίδου


Τη διοργάνωση εκδηλώσεων αφιερωμένων στο μεγάλο Έλληνα ποιητή, Μανόλη Αναγνωστάκη, ενέκρινε τον Δεκέμβριο του 2014 το Δημοτικό Συμβούλιο. Τον προγραμματισμό και σχεδιασμό των εκδηλώσεων έχει αναλάβει οργανωτική επιτροπή που συγκροτήθηκε για το σκοπό αυτό και η οποία κατέληξε αρχικά στις παρακάτω προτάσεις που θα αξιολογηθούν και θα οριστικοποιηθούν το επόμενο διάστημα:
Ονοματοδοσία πλατείας μεταξύ των οδών Φιλίππου, Πλάτωνος και Αμύντα στις 9 Μαρτίου.
Πραγματοποίηση μουσικολογοτεχνικής εκδήλωσης, η οποία θα περιλαμβάνει ομιλίες, απαγγελίες και μουσικό μέρος και ονοματοδοσία Αίθουσας Πολλαπλών Χρήσεων στις 23 Ιουνίου.
Διοργάνωση έκθεσης ντοκουμέντων με ταυτόχρονη έκδοση αναμνηστικού τόμου-φυλλαδίου, που θα είναι και ο κατάλογος των εκθεμάτων και θα γίνει στο ΚΙΘ.
Ανακήρυξη του 2015 ως έτους Μανόλη Αναγνωστάκη, με αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων από τη γέννηση και 10 χρόνων από το θάνατό του.


Τετάρτη, Απριλίου 29, 2015

Πέντε λόγοι κατά του Grexit

Πέντε λόγοι κατά του Grexit

Τα σενάρια εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη παραμένουν σταθερά στην επικαιρότητα. Ο γερμανικός Τύπος εστιάζει και στο ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος, το οποίο άφησε ανοικτό ο Αλέξης Τσίπρας.
Tο οριακό σημείο στο οποίο έχουν φθάσει οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους δανειστές της έχει φέρει το ενδεχόμενο της εξόδου από την ευρωζώνη πιο κοντά από ποτέ, εκτιμά σχόλιο της Deutsche Welle. Παρ' όλα αυτά ο σχολιαστής Μαξ Χόφμαν επισημαίνει ότι υπάρχουν πέντε σημαντικοί λόγοι που μιλούν κατά της επαλήθευσης του δυσμενούς σεναρίου.

Πρώτον, δεν είναι τόσο απλή η αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ με τη μορφή ατυχήματος, το λεγόμενο «Graccident». Όπως υπογραμμίζεται, «τους προηγούμενους μήνες ειπώθηκε επανειλημμένα ότι αν η Ελλάδα δεν καταβάλει μία δόση στο ΔΝΤ, τότε θα χρεοκοπήσει επίσημα, οι τράπεζες θα κλείσουν και θα τεθεί σε λειτουργία ένας αναπόφευκτος αυτοματισμός». Ο αρθρογράφος αμφισβητεί αυτήν την εκδοχή, τονίζοντας ότι αυτή η διαδικασία θα διαρκούσε τουλάχιστον κάποιες μέρες και υπογραμμίζει ότι «ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ θα είχε πολιτικά περιθώρια χειρισμών, εφόσον η Ελλάδα υποσχόταν να προβεί σε βελτιώσεις».
Ο δεύτερος λόγος κατά ενός Grexit είναι ότι δεν θα ήταν απαραίτητα η «φθηνότερη» λύση. Όπως τονίζεται, «σε κάθε περίπτωση η ΕΕ θα έπρεπε να συνεχίσει να στηρίζει την Ελλάδα με κάποιον τρόπο, διότι ένα Grexit θα οδηγούσε σε πλήρη οικονομική κατάρρευση της χώρας».
 Ο τρίτος λόγος είναι γεωπολιτικής φύσεως. Δεδομένου ότι, όπως λέγεται, η χώρα είναι μέρος της «ασταθούς περιοχής των Βαλκανίων, παραδοσιακός φίλος της Ρωσίας, ανοικτή πύλη για πρόσφυγες από τη Μεσόγειο», ο αρθρογράφος διερωτάται αν «τα κράτη-μέλη επιθυμούν πραγματικά να οδηγήσουν μία τέτοια χώρα σε πλήρη απομόνωση με απρόβλεπτες γεωπολιτικές επιπτώσεις».
Το τέταρτο επιχείρημα είναι ότι «ο Τσίπρας έχει επιτέλους αντιληφθεί» την κατάσταση. «Σημείο καμπής» χαρακτηρίζει ο σχολιαστής το πρόσφατο Γιούρογκρουπ στη Ρίγα, όπου κυριάρχησε αρνητικό κλίμα για την Ελλάδα και ώθησε τον έλληνα πρωθυπουργό σε ανασυγκρότηση της διαπραγματευτικής του ομάδας. 
 Τελευταίος λόγος κατά του Grexit είναι η εκτίμηση ότι κάτι τέτοιο θα αποδυνάμωνε σημαντικά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ως εκ τούτου «θα κατάφερε ένα σοβαρό πλήγμα στην ευρωπαϊκή ιδέα των περασμένων δεκαετιών. Οι ισχυροί της ΕΕ θα προσπαθήσουν να το αποτρέψουν με όλα τα μέσα», υπογραμμίζει ο σχολιαστής.

Αφιερωμένο εξαιρετικά σ΄ένα προπηλακισμένο υπουργό


ΤΑΣΟΣ ΓΑΛΑΤΗΣ*


Χαράματα η ώρα τρεις

Το ταβερνείο στις παρυφές των Εξαρχείων
είναι κάτι περισσότερο από γραφικό' 
οι προσωπογραφίες λογίων στους τοίχους
υδατογραφίες ή σκαριφήματα κάποιου αισθαντικού θαμώνα
μαρτυρούν την αναντίρρητη άλω του πνεύματος
οι δε συμπότες έμψυχο αντίγραφο του διακόσμου
ήρωες του Πολυτεχνείου οι νεότεροι
από τη γενιά του ένα, ένα, τέσσερα οι παλαιότεροι
κόβουν και ράβουν, δεν σταματούν
"άμες πότ΄ημεν, άμες πότ΄ήμεν"
πίνουν και πίνουν απνευστί ζύθον και οίνον
εκθέτονταςμεγαλοφώνως τις ιαματικές τους συνταγές
για όλα τα δεινά της οικουμένης.

Και εγώ τι θέλω, τι γυρεύω ανάμεσά τους
ένας "συντηρητικός", ένα σκουπίδι του συτήματος
κάτι με πνίγει, θέλω να πάρω αέρα
να σεργιανίσω στη δυσώνυμη πλατεία
με τους ναρκομανείς, τους άστεγους, τους ανώμαλους
να δροσιστούν τα φρένα μου με κάποια γκράφιτι αναρχικά
"ΣΚΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΦΑΣΙΣΤΕΣ" λόγου χάρη
κι έπειτα διασχίζοντας την Αλεξάνδρας και μουρμουρίζοντας
σε ρυθμό εμβατηρίου το ίδιο σλόγκαν για τους φασίστες
να φτάσω κάποτε στο σπιτικό μου
κι ας εξακολουθούν οι άλλοι στις παρυφές των Εξαρχείων
να φλυαρούνε για τη σωτηρίας των κολασμένων
και τις δικές τους ενοχές.
.................................................
Έτσι λοιπόν "χαράματα, η ώρα τρεις"
με γλυκοκοίμισε η Ερημιά στην αγκαλιά της


the books' journal, No 6/Απρίλιος 2011 

* Αποτέλεσμα εικόνας για ΤΑΣΟΣ ΓΑΛΑΤΗΣ

.:BiblioNet : Γαλάτης, Τάσος, 1937-

Μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη για τον λαϊκισμό

 

λαϊκισμός και φιλελεύθερη δημοκρατία



Η Ελλάδα ως εξαίρεση ή εικόνα από το μέλλον της Ευρώπης;
Cas Mudde
Ο Ολλανδός μελετητής της Ακροδεξιάς και του λαϊκισμούΚας Μούντε συζητά με τον Αντώνη Γαλανόπουλο

Ο Cas Mudde είναι αναπληρωτής Καθηγητής στη Σχολή Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Τζώρτζια στις Η.Π.Α. Είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους ακαδημαϊκούς στα πεδία μελέτης της Ακροδεξιάς και του λαϊκισμού. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της πρόσφατης ομιλίας του στη Θεσσαλονίκη με τίτλο «Λαϊκισμός: Μια ιδεακή προσέγγιση», που έγινε στο πλαίσιο του κύκλου ομιλιών που διοργανώνει το ερευνητικό πρόγραμμα POPULISMUS του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης για την ευρύτερη θεματική «Λαϊκιστικός λόγος και δημοκρατία».
Αντώνης Γαλανόπουλος: Τι είναι ο λαϊκισμός; Ποια είναι ακριβώς η προσέγγισή σας για τον λαϊκισμό;
Cas Mudde: Θεωρώ τον λαϊκισμό ως ιδεολογία. Αυστηρά μιλώντας, ως μία ιδεολογία που βλέπει την κοινωνία διαιρεμένη σε δύο ομάδες, τον «αγνό» λαό από τη μια και τη «διεφθαρμένη» ελίτ από την άλλη. Αυτές οι δύο ομάδες είναι ομοιογενείς και βρίσκονται σε ανταγωνιστική σχέση. Οι λαϊκιστές θέλουν η πολιτική να είναι εναρμονισμένη με ό,τι αυτοί θεωρούν ως γενική βούληση του λαού. Αυτό συνδέεται με την αναπαράσταση του λαού ως ενός ομοιογενούς συνόλου. Με το να λέω ότι ο λαϊκισμός είναι ιδεολογία και όχι λόγος, θεωρώ ότι οι λαϊκιστές εννοούν αυτά που λένε.
Α.Γ.: Στον ορισμό σας για τον λαϊκισμό, εστιάζετε σχεδόν αποκλειστικά στην ύπαρξη του ανταγωνισμού και της διαίρεσης του κοινωνικού σώματος. Δεν πρέπει να προσέξουμε επίσης τον ορισμό του συγκεκριμένου κάθε φορά εχθρού σε αυτόν τον ανταγωνισμό; Η επιλογή του εχθρού μπορεί να φανεί χρήσιμη για να καθορίσουμε εάν όντως μιλάμε για λαϊκισμό ή και για να κατανοήσουμε το συγκεκριμένο είδος λαϊκισμού κάθε φορά.
C.M.: Στη δική μου ερμηνεία για τον λαϊκισμό, οι λαϊκιστικοί φορείς, σχεδόν πάντα, συνδυάζουν τον λαϊκισμό με αυτό που ονομάζω ιδεολογία-ξενιστής, η οποία στη Δεξιά είναι συνήθως μια εκδοχή του εθνικισμού και στην Αριστερά μια εκδοχή του σοσιαλισμού. Η ιδεολογία-ξενιστής, σε μεγάλο βαθμό, καθορίζει ποια είναι η ελίτ και ποιος ο λαός. Ο λαϊκισμός προσθέτει ότι η διάκριση αυτή είναι ηθική. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τους λαϊκιστικούς φορείς αποκλειστικά μέσω του λαϊκισμού τους. Όταν κοιτάμε τα λαϊκιστικά ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα, δεν μπορούμε να τα καταλάβουμε χωρίς να λάβουμε υπόψη μας τον εθνικισμό ή τον αυταρχισμό. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. χωρίς να λάβουμε υπόψη μας τον σοσιαλισμό ή έστω μία εκδοχή του. Αλλά επίσης δεν μπορούμε να καταλάβουμε την επιτυχία αυτών των κομμάτων αν δεν λάβουμε υπόψη τον λαϊκισμό τους.
Α.Γ.: Ο λαϊκισμός συχνά δαιμονοποιείται στον κυρίαρχο λόγο. Έχετε επιχειρηματολογήσει ενάντια στην απεικόνιση του λαϊκισμού ως απλής παθολογίας. Πιστεύετε ότι ο λαϊκισμός μπορεί να έχει μια θετική λειτουργία για τη δημοκρατία;
C.M.: Ναι, κυρίως όταν είναι στην αντιπολίτευση. Πιστεύω ότι πολλοί λαϊκιστές κάνουν τις σωστές ερωτήσεις αλλά δίνουν λάθος απαντήσεις. Αυτές οι ερωτήσεις πρέπει να γίνουν, αλλά συνήθως δεν γίνονται από κανέναν άλλον. Επομένως, στην αντιπολίτευση οι λαϊκιστές είναι πολύ χρήσιμοι. Όταν έρχονται στην εξουσία, οι περισσότεροι λαϊκιστές συνήθως δεν λειτουργούν πολύ καλά. Αν είναι σε κυβέρνηση συνασπισμού, τείνουν να μην είναι τόσο σημαντικοί, αν είναι μόνοι τους στην εξουσία –και υπάρχουν πολύ λίγα τέτοια παραδείγματα–, τα πράγματα δεν εξελίσσονται πολύ καλά. Δεν εννοώ κοινωνικοοικονομικά, γιατί συνήθως αναδιανέμουν τον πλούτο καλύτερα από τις παλιές ελίτ, αλλά σε σχέση με τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Πιστεύω ότι οι λαϊκιστές είναι θεμελιωδώς αντίθετοι στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Αλλά πιστεύω ότι ο λαϊκισμός έχει και μια θετική λειτουργία. Τις περισσότερες φορές είναι η φωνή εκείνων των ανθρώπων που είναι αποκλεισμένοι ή νιώθουν αποκλεισμένοι. Κάθε πολιτικός φορέας έχει άλλωστε καλή και κακή πλευρά.
Α.Γ.: Το βιβλίο σας Ο λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική (Επίκεντρο, 2013) είναι αποτέλεσμα μιας εξαιρετικής εμπειρικής και συγκριτικής δουλειάς. Μέχρι πρόσφατα, πολλοί θεωρούσαν ότι ο δεξιός λαϊκισμός εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην Ευρώπη, ενώ ο αριστερός στην Αμερική, και ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική. Εσείς περιγράφετε μια άλλη διάκριση ανάμεσα στον συμπεριληπτικό [inclusionary] και τον αποκλειστικό [exclusionary] λαϊκισμό. Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες γι’ αυτή τη διάκριση;
C.M.: Τεχνικά, κάθε λαϊκισμός έχει στοιχεία συμπερίληψης και αποκλεισμού. Οι λαϊκιστές περιλαμβάνουν και αποκλείουν διαφορετικές ομάδες και αυτό σχετίζεται με την ιδεολογία-ξενιστής. Ο αριστερός λαϊκισμός τείνει να αποκλείει περισσότερο στη βάση κοινωνικοοικονομικών λόγων, ενώ ο δεξιός λαϊκισμός περισσότερο στη βάση νατιβιστικών ή εθνικών/εθνικιστικών λόγων. Παρατηρήσαμε όμως ότι οι αριστερές λαϊκιστικές παρατάξεις, ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική, εστιάζουν περισσότερο στη συμπερίληψη, ενώ οι νατιβιστές-λαϊκιστές στην Ευρώπη εστιάζουν περισσότερο στον αποκλεισμό. Ενώ οι ακραίες δεξιές ομάδες συχνά θα μιλήσουν για τον λαό, θα ισχυριστούν ότι κυρίως οι λευκοί, μέλη της εργατικής τάξης, έχουν αποκλειστεί από την εξουσία, η έμφαση στην ατζέντα τους στην πραγματικότητα βρίσκεται στον αποκλεισμό του παρείσακτου, και πιο χαρακτηριστικά του μουσουλμάνου. Βλέπετε παρόμοια φαινόμενα και στην Ελλάδα. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δίνει πολύ μεγαλύτερη έμφαση στη συμπερίληψη αλλά υπάρχουν και στοιχεία αποκλεισμού. Τώρα τα βλέπετε μόνο σε επίπεδο λόγου. Άνθρωποι που έχουν διαφορετικές ερμηνείες για την κρίση ή το μνημόνιο, δεν γίνονται αντιληπτοί ως άνθρωποι με τους οποίους μπορείς να συμβιβαστείς. Και πιστεύω ότι μόλις ο λαϊκισμός βρεθεί στην εξουσία, σχεδόν πάντα οδηγεί σε πόλωση. Η πόλωση φυσικά δημιουργείται από δύο ομάδες. Επομένως, και οι δύο μοιράζονται την ευθύνη. Αυτό οδηγεί σε έναν ηθικό λόγο και στις δύο πλευρές. Πιστεύω ότι η Βενεζουέλα είναι ένα καλό παράδειγμα. Οι αντιλαϊκιστές είναι επίσης ουσιωδώς ηθικολόγοι. Και αυτό οδηγεί σε μια τοξική κατάσταση.
Α.Γ.: Το συμπέρασμά σας βασίζεται στη σύγκριση τεσσάρων αρχετυπικών περιπτώσεων, της Λεπέν και του Χάιντερ στην Ευρώπη, του Τσάβες και του Μοράλες στη Λατινική Αμερική. Με αυτόν τον τρόπο προσδιορίζετε ξανά δύο τοπικούς τύπους λαϊκισμού, τον αποκλειστικό λαϊκισμό στην Ευρώπη και τον συμπεριληπτικό λαϊκισμό στην Αμερική. Βλέπουμε ξανά τη σύνδεση ενός συγκεκριμένου τύπου λαϊκισμού με μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Γιατί είναι απούσα η αναφορά ενός αριστερού ή συμπεριληπτικού λαϊκισμού στην Ευρώπη παρά τις ενδείξεις περί του αντιθέτου τα τελευταία χρόνια;
C.M.: Δεν είναι κάτι που δηλώνουμε με σαφήνεια. Ακόμα και σήμερα, ο αριστερός λαϊκισμός είναι αρκετά περιθωριακός στην Ευρώπη. Το Podemos πρέπει ακόμα να δείξει ότι έχει πραγματικά υποστήριξη πέρα από τις ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ το Die Linke στη Γερμανία στην πραγματικότητα είναι ένα αρκετά περιθωριακό κόμμα και δεν έχει επωφεληθεί καθόλου από την κρίση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο δεν μπορεί να υπάρξει αριστερός λαϊκισμός στην Ευρώπη ή δεξιός λαϊκισμός στην Αμερική. Και είχαμε έναν νεοφιλελεύθερο λαϊκισμό τη δεκαετία του 1990 στη Λατινική Αμερική, ενώ στις ΗΠΑ έχουμε και αριστερό και δεξιό λαϊκισμό με το Occupy Wall Street και το Tea Party.
Α.Γ.: Γράψατε στη βρετανική εφημερίδα Guardian ότι ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και το Podemos χαρακτηρίζονται από έναν ελλιπή φιλελευθερισμό, ο οποίος είναι η σκοτεινή πλευρά αυτών των δύο κομμάτων. Ποια στοιχεία σας οδήγησαν σε αυτό το συμπέρασμα;
C.M.: Αυτό που έγραφα είναι ότι, στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ο λαϊκισμός είναι μία μη φιλελεύθερη δημοκρατική απάντηση στον μη δημοκρατικό φιλελευθερισμό. Πιστεύω ότι εντοπίζεται περισσότερο στη ρητορική, στον λόγο, στον τρόπο που το άλλο στρατόπεδο αναπαρίσταται με ηθικούς όρους και στην προσέγγιση απέναντι στη συναίνεση. Είναι ο τρόπος αναπαράστασης του λαού και η πίστη ότι υπάρχει κάτι που όλος ο λαός θέλει. Η έμμεση συνέπεια αυτού είναι ότι αν δεν θες το ίδιο, δεν είσαι στ’ αλήθεια μέρος του λαού. Στην πράξη τώρα, έχουν αποκλείσει κανέναν; Όχι, αλλά δώστε τους τέσσερα χρόνια και πιστεύω ότι θα το δούμε. Δεν θα είναι το ίδιο με την Άκρα Δεξιά, επειδή πιστεύω ότι και στο ευρωπαϊκό πλαίσιο ο αριστερός λαϊκισμός θα δώσει έμφαση περισσότερο σε μέτρα συμπερίληψης παρά σε μέτρα αποκλεισμού. Αλλά ο αποκλεισμός θα είναι εκεί. Πιστεύω ότι η μεγάλη μάχη θα δοθεί αν η κυβέρνηση θελήσει να κάνει κάτι και τα δικαστήρια δεν της το επιτρέψουν. Δεν θα αποδεχτούν την εξουσία των δικαστηρίων.
Α.Γ.: Αναφέρετε ξανά το στοιχείο του αποκλεισμού στον αριστερό λαϊκισμό. Ποιον αποκλείει ο αριστερός λαϊκισμός και από τι;
C.M.: Υπάρχουν διάφοροι τύποι αποκλεισμού και συμπερίληψης. Ένας από τους πιο σημαντικούς είναι ο συμβολικός, καθώς τα περισσότερα λαϊκιστικά κόμματα είναι ρηματικά [discursive] φαινόμενα. Έχει να κάνει με το ποιος είναι μέρος του λαού και ποιος δεν είναι. Προφανώς, η υπόθεση είναι ότι όταν ο λαϊκισμός έρθει στην εξουσία, αυτή η συμπερίληψη και ο αποκλεισμός θα έχουν κάποια σχέση με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές. Αυτό το βλέπουμε περισσότερο στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. παρά στο Podemos. Στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. βλέπουμε τον αποκλεισμό περισσότερο σε διεθνές επίπεδο, στο τρόπο που οι άνθρωποι στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. μιλούν για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Γερμανία. Δεν πρόκειται για αντιπάλους, για ανθρώπους που έχουν διαφορετικές απόψεις και με τους οποίους μπορείς να συμβιβαστείς. Πρόκειται για εχθρούς, για ανθρώπους που είναι κακοί και δεν μπορείς να συμβιβαστείς μαζί τους. Συμβιβάζεσαι με αντιπάλους που έχουν διαφορετικές απόψεις και ξεκινάτε να βρίσκετε κοινό τόπο, αλλά δεν μπορείς να βρεις κοινό τόπο όταν η διαμάχη είναι ηθική. Πιστεύω ότι είναι προβληματικό να βλέπεις τον θεμελιώδη αγώνα σου σαν να μην επιτρέπει συμβιβασμό.
Α.Γ.: Η εστίασή σας στη φιλελεύθερη δημοκρατία δεν είναι περιοριστική; Τι λέτε για τη θέση ότι η φιλελεύθερη και η δημοκρατική παράδοση είναι αντίθετες, και η συνάρθρωσή τους είναι απλώς ενδεχομενική. Δεν εξιδανικεύετε τη φιλελεύθερη δημοκρατία ρισκάροντας να στιγματίσετε τις κριτικές που της ασκούνται, ακόμα και κάποιες πιθανόν παραγωγικές κριτικές;
C.M.: Δεν έχω μια κανονιστική θέση. Μελετώ τη σχέση του λαϊκισμού με τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Δεν προκρίνω τίποτα. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχει μία εγγενής σύγκρουση μέσα στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Η δημοκρατία έχει να κάνει με τη λαϊκή κυριαρχία και τη βούληση της πλειοψηφίας, ο φιλελευθερισμός έχει να κάνει με τον πλουραλισμό και την προστασία των δικαιωμάτων της μειοψηφίας. Η βούληση της πλειοψηφίας και τα δικαιώματα της μειοψηφίας μπορούν να είναι, και μερικές φορές είναι όντως, αντίθετα. Δεν υπάρχει καμία γενική συναίνεση για το ποιος είναι ο σωστός συνδυασμός αυτών των δύο. Θα διαφωνούμε πάντα για τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να προστατεύουμε τις μειοψηφίες και να περιορίζουμε την εξουσία της πλειοψηφίας. Όλα πρέπει να είναι αντικείμενο συζήτησης. Αυτό είναι ένα πράγμα που κάνει ο λαϊκισμός και από τις δύο πλευρές. Θέτουμε ολοένα και περισσότερα πράγματα μακριά από τη δημοκρατική αρένα. Οι λαϊκιστές επαναπολιτικοποιούν ή πολιτικοποιούν αυτά τα θέματα, και αυτό είναι καλό. Επειδή όλα πρέπει να είναι πολιτικά.
Τα δικαιώματα της μειοψηφίας δεν πρέπει να προστατεύονται από μία ελίτ, επειδή με αυτόν τον τρόπο δεν θα είναι πλήρως προστατευμένα. Θα είναι πλήρως προστατευμένα με την υποστήριξη της πλειοψηφίας. Γι’ αυτόν τον λόγο, πρέπει να μιλήσουμε με σαφήνεια. Για παράδειγμα, να μην πούμε απλώς ότι τα δικαιώματα των γκέι προστατεύονται από το Σύνταγμα. Πρέπει να εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Αν δεν εσωτερικεύσουμε την υποστήριξη για τα δικαιώματα της μειοψηφίας, αυτά δεν θα είναι ποτέ ασφαλή.
Α.Γ.: Πρόσφατα επιμεληθήκατε έναν συλλογικό τόμο με τίτλο Νεολαία και Άκρα Δεξιά (Idebate Press, 2014). Ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα, με μεγάλο ενδιαφέρον και για το ελληνικό πολιτικό πλαίσιο, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι η Χρυσή Αυγή έχει σημαντική εκλογική απήχηση στις νεαρές ηλικίες. Λοιπόν, τι έλκει τους νέους στην Άκρα Δεξιά; Μπορείτε να μας δώσετε μερικές ιδέες;
C.M.: Δυστυχώς όχι, επειδή είναι εντυπωσιακό πόσο λίγη έρευνα έχει γίνει στο θέμα της σχέσης της νεολαίας και της Άκρας Δεξιάς. Το βασικό μου ενδιαφέρον σε αυτό το έργο ήταν το πώς οι νέοι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται μέσα από τις ιδεολογίες και τις οργανώσεις της Άκρας Δεξιάς. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα για το θέμα αυτό. Υπάρχουν χιλιάδες άρθρα και βιβλία για την Άκρα Δεξιά αλλά μόνο μερικά για τη διαδικασία κοινωνικοποίησης. Κι αυτό είναι εντυπωσιακό, γιατί οι περισσότεροι διαμορφώνουμε τις μακροχρόνιες στάσεις και θέσεις μας λίγο-πολύ κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Επομένως, έχουμε κυρίως στερεοτυπικές απόψεις για το θέμα αυτό. 
Κάποιες από τις μελέτες δείχνουν ότι η επιλογή συμμετοχής ή όχι σε μια ομάδα της Άκρας Δεξιάς ή της Άκρας Αριστεράς είναι σχεδόν τυχαία. Εξαρτάται από το πού είναι οι φίλοι σου. Ένα άλλο στοιχείο είναι το γεγονός ότι σε μερικές περιπτώσεις είναι ζήτημα προσφοράς. Σε πολλές κοινότητες υπάρχει μόνο ένα κέντρο νεολαίας και το λειτουργεί η Άκρα Δεξιά.
Στη Σκανδιναβία, βλέπουμε ότι μερικές ομάδες της Άκρας Δεξιάς μοιάζουν με εθνικές συμμορίες. Είναι μικρές ομάδες νέων λευκών παιδιών που προστατεύουν τον εαυτό τους απέναντι σε άλλες εθνικές συμμορίες. Λίγο-πολύ όπως στην ταινία American History X. Η ιδεολογία είναι λιγότερο σημαντική από τη φυλή, την ταυτότητα ή την επιβίωση. Για μένα, οι περισσότερες μικρές ομάδες της Άκρας Δεξιάς είναι σαν συμμορίες. Δεν σχετίζονται με τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς. Έχουν να κάνουν με τα ίδια πράγματα που οδηγούν τους ανθρώπους στις συμμορίες: η επιθυμία για προστασία, για κοινότητα, για οικονομικό κέρδος. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι το πώς οι νέοι άνθρωποι αναπτύσσουν ακροδεξιές στάσεις. Πιστεύω ότι η οικογένεια και το σχολείο διαδραματίζουν έναν ρόλο, αλλά πραγματικά δεν ξέρουμε πολλά γι’ αυτό το θέμα.

Α.Γ.: Θωρείτε ότι είναι σωστό να χαρακτηρίζουμε νεοναζιστικά κόμματα όπως η Χρυσή Αυγή ως λαϊκιστικά; Εσείς επιλέγετε τον όρο λαϊκιστική ριζοσπαστική Δεξιά αντί του όρου Άκρα Δεξιά. Τα λαϊκιστικά κόμματα έχουν ως κύριο σημαίνον τον λαό, ενώ τα εθνικιστικά κόμματα έχουν το έθνος. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε και τις δύο ομάδες κομμάτων ως λαϊκιστικές;
C.M.: Όχι, δεν μπορούμε. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια τα περισσότερα γραπτά μου ασχολούνται με την Άκρα Δεξιά. Χρησιμοποιώ τον όρο Άκρα Δεξιά γιατί περιλαμβάνει και την Ακραία Δεξιά και τη ριζοσπαστική Δεξιά. Η διάκριση μεταξύ τους έγκειται στο αν τα κόμματα αυτά στηρίζουν ή όχι τη δημοκρατία. Η Χρυσή Αυγή είναι ένα ξεκάθαρα αντιδημοκρατικό κόμμα. Δεν θεωρώ τη Χρυσή Αυγή ως λαϊκιστικό κόμμα. Πιστεύω ότι η Χρυσή Αυγή είναι το μόνο σημαντικό ακραίο δεξιό κόμμα στην Ευρώπη.
Α.Γ.: Κάποιοι αναλυτές τονίζουν την ανάγκη ύπαρξης μιας ισχυρής σοσιαλδημοκρατίας, ενώ άλλοι θεωρούν τη σοσιαλδημοκρατία υπεύθυνη για πολλά αρνητικά φαινόμενα όπως η έλλειψη του διαλόγου για πραγματικές εναλλακτικές και η άνοδος των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων. Με ποια από τις δύο απόψεις συμφωνείτε; Ποιες είναι οι αιτίες για την υποχώρηση της σοσιαλδημοκρατίας;
C.M.: Η επιτυχία. Η ηγεμονία κάνει τους ανθρώπους τεμπέληδες και αρκετά ισχυρούς ώστε να καταστέλλουν την κριτική. Η σοσιαλδημοκρατία έπεσε για δύο λόγους. Πρώτον, η κοινωνία άλλαξε θεμελιωδώς, με αποτέλεσμα η παλιά δομή του κράτους πρόνοιας να μην είναι πια δυνατή. Ακόμη πιστεύω ότι το κράτος πρόνοιας είναι δυνατό, αλλά πρέπει να μεταρρυθμιστεί ριζικά. Δεύτερον, στις περισσότερες χώρες η σοσιαλδημοκρατία μετατράπηκε στο κόμμα της ελίτ, στο κόμμα των μάνατζερ. Έγινε ένα μη ιδεολογικό εγωκεντρικό κόμμα. 
Δεν πιστεύω ότι τα σημερινά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μπορούν να αναγεννηθούν, επειδή η συντριπτική πλειονότητα της σημερινής ηγεσίας τους έχει κοινωνικοποιηθεί στο πλαίσιο του Τρίτου Δρόμου. Δεν είναι ουσιωδώς σοσιαλδημοκράτες αλλά ουσιωδώς φιλελεύθεροι. Πιστεύω ότι σε πολλές χώρες τα υπάρχοντα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα πεθαίνουν· η Ολλανδία είναι το καλύτερο παράδειγμα. Η μεταρρύθμιση δεν θα έρθει από αυτά. Δυστυχώς, κατά τη γνώμη μου, η μεταρρύθμιση προωθείται από τα κόμματα που τώρα αποκαλούμε κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η ατζέντα τους είναι σχεδόν παρόμοια με τη σοσιαλδημοκρατική ατζέντα των δεκαετιών του 1960 και του 1970.Το πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα κόμματα προέρχονται από ένα μαρξιστικό υπόβαθρο και δεν πιστεύω ότι ουσιαστικά θέλουν τη σοσιαλδημοκρατία.
Έτσι, αυτό που χρειαζόμαστε είναι πραγματικά νέα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να επινοηθεί εκ νέου, αλλά η αλληλεγγύη πρέπει να είναι κεντρική αξία. Η αλληλεγγύη είναι ένας κεντρικός όρος για τη σοσιαλδημοκρατία. Δεν μπορείς να έχεις σοσιαλδημοκρατία χωρίς αλληλεγγύη. Ο κρατικός έλεγχος τομέων της οικονομίας είναι θεμελιώδης, όπως και η αναδιανομή του πλούτου. Αν δεν έχεις αυτά τα πράγματα, δεν έχεις σοσιαλδημοκρατία. Επίσης αυτό που πρέπει να κάνει κυρίως η σοσιαλδημοκρατία είναι να ασχοληθεί με την πολυπολιτισμικότητα. Μέχρι τώρα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είχαν μια οπορτουνιστική προσέγγιση και προσπαθούσαν να πάρουν την ψήφο των μεταναστών, χωρίς να εντάξουν πραγματικά τους μετανάστες. Στις μέρες μας, η πολυπολιτισμικότητα είναι πραγματικότητα, όχι ιδεολογία.
Α.Γ.: Μπορούμε να εξηγήσουμε την άνοδο των νέων αριστερών κομμάτων στην εποχή μας με την υιοθέτηση από μέρους τους μιας λαϊκιστικής στρατηγικής ή ρητορικής;
C.M.: Ναι, όπου βλέπουμε άνοδο, μπορούμε να την εξηγήσουμε με αυτό τον τρόπο. Είναι σαφές όταν ακούει κανείς τον Πάμπλο Ιγκλέσιας. Λέει, σχεδόν κυριολεκτικά, «κοιτάξτε, είμαι μαρξιστής, αλλά ο μαρξισμός δεν πουλάει. Επομένως, θα πρέπει να απευθυνθώ στον λαό με έναν διαφορετικό τρόπο». Το νόημα είναι «πρέπει να χρησιμοποιήσω τον λαϊκισμό για να γίνω σημαντικός». Νομίζω ότι και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έκανε το ίδιο. Δεν ξέρω αν το έκαναν με τον ίδιο βαθμό συνειδητότητας και μακιαβελισμού, αλλά το έκαναν. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα στην Ολλανδία (S.P.) και το Die Linke στη Γερμανία υπήρξαν λαϊκιστικά για διάφορες περιόδους. Ο Μελανσόν στη Γαλλία το προσπάθησε. Αλλά είχαν πολύ περιθωριακές επιτυχίες. Παίρνοντας ως δεδομένο πόσο έντονη είναι η κρίση, η αδυναμία της ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι αξιοσημείωτη. Πολλά από αυτά τα κόμματα είναι παλιά κόμματα. Γίνονται αντιληπτά ως παλιά κόμματα, λειτουργούν ως παλιά κόμματα. Υπάρχει ένα μεγάλο θεσμικό, οργανωτικό πρόβλημα στην Αριστερά.
Α.Γ.: Θα επιμείνω λίγο στα νέα αριστερά κόμματα. Μια άλλη εξήγηση που δίνεται για την άνοδό τους είναι ο ρόλος της ηγεσίας. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και ο Αλέξης Τσίπρας διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο στην επιτυχία των κομμάτων τους. Συμφωνείτε με αυτή τη θέση;
C.M.: Πιστεύω ότι στη σύγχρονη πολιτική δεν μπορεί να έχεις διαρκή πολιτική επίδραση αν δεν έχεις ηγεσία. Τα μέσα δουλεύουν αποκλειστικά με ηγέτες. Είναι δύσκολο ακόμα και το να έχεις συλλογική ηγεσία, επειδή τα μέσα θέλουν να έχουν ένα πρόσωπο για κάθε κόμμα. Βλέπουμε και σε κάποια μικρά αριστερά κόμματα που έχουν συμπροέδρους, τις περισσότερες φορές ένας από αυτούς θα γίνει το πρόσωπο του κόμματος. Ένα κίνημα χωρίς ηγεσία έχει δύο προβλήματα. Πρώτον, δεν έχει κανένα πρόσωπο, και δεύτερον, έχει πολλά πρόσωπα, κι αυτό σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει, να το εκφράσει. Το κίνημα Occupy Wall Street είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα, και οι Indignados στην Ισπανία ήταν ένα καλό παράδειγμα, αλλά ο Πάμπλο Ιγκλέσιας είναι τώρα ηγεμονικός στην αναπαράσταση του κινήματος αυτού, επειδή είναι το πρόσωπο του κινήματος και ξέρει πώς να παίζει το σύστημα. Πιστεύω επίσης ότι δεν ήταν ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ένας συνασπισμός ριζοσπαστικών αριστερών ομάδων, που κέρδισε τις εκλογές. Ήταν αυτό που εκπροσωπούσε ο Τσίπρας. Εκφράζει μια νέα γενιά ηγετών που βασίζονται σε αρχές αλλά είναι πραγματιστές, και όχι τη γενιά των μικρών μαρξιστικών-λενινιστικών ομάδων παλαιάς κοπής. Έχει μια λαϊκή στήριξη γι’ αυτή την ατζέντα, δεν τον στηρίζουν σαν μεσσία, τον στηρίζουν ως εκφραστή αυτής της ατζέντας. Κι αυτή η ατζέντα δεν είναι απαραίτητα ίδια με αυτήν που έχουν οι οργανώσεις που βρίσκονται κάτω από τον Τσίπρα. Και η ερώτηση είναι ποιος έχει την εξουσία. Με αυτή την έννοια, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας είναι σε καλύτερη θέση. Δεν έχει να πολεμήσει παλιές δομές. Έχει επαναπροσδιορίσει το κίνημα των Indignados, δίνοντάς του πιθανότατα μια πιο στενή και πιο σοσιαλδημοκρατική ή παλιά σοσιαλιστική ερμηνεία. Αυτός είναι το κόμμα. Αλλά πιστεύω ότι η επιτυχία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν θα επαναληφθεί από το Podemos. Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι η εξαίρεση κι όχι το μέλλον της Ευρώπης.
 files/chronosmag/themes/theme_one/faviconXronos.png

ΧΡΟΝΟΣ 24 (04.2015)


Cas Mudde, βιογραφικό
***********************

Λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική

Λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική


Απειλή ή διόρθωση για τη δημοκρατία;

Συλλογικό έργο
επιμέλεια: Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser

Επίκεντρο, 2013
416 σελ.
ISBN 978-960-458-417-8, [Κυκλοφορεί - Εκκρεμής εγγραφή]
Τιμή € 27,00

Αν και ο "λαϊκισμός" έχει καταλήξει μία έννοια του συρμού στις πολιτικές συζητήσεις, τείνει να μελετάται ανά χώρα ή ανά περιοχή. Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο που προσφέρει μία γνησίως συγκριτική οπτική γωνία στο λαϊκισμό και τις επιπτώσεις του στη δημοκρατία. Αναλύοντας τρέχουσες εμπειρίες λαϊκισμού στην Ευρώπη και την Αμερική, ο ανά χείρας συλλογικός τόμος καταδεικνύει πειστικά ότι ο λαϊκισμός μπορεί να αποτελεί παράλληλα απειλή και διόρθωση για τη δημοκρατία. Οι συντελεστές καταδεικνύουν επίσης τις ενδιαφέρουσες ομοιότητες μεταξύ δεξιόστροφου και αριστερόστροφου λαϊκισμού: αμφότεροι οι τύποι λαϊκισμού ρέπουν προς την υπεράσπιση ενός πολιτικού μοντέλου που δεν είναι ενάντια στη δημοκρατία per se, αλλά μάλλον σε ασυμφωνία με τη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Κριτικές - Παρουσιάσεις
Κώστας Κατσουλάρης, Χρήσιμα βιβλία (Ι), www.bookpress.gr, 26.12.2013
Γιώργος Κατσαμπέκης, Λαϊκισμός και Δημοκρατία, "Η Αυγή", 13.10.2013
Ξενοφών Μπρουντζάκης, Λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική, "Το Ποντίκι", 10.10.2013
Γιάννης Μπασκόζος, Λαϊκισμός και δημοκρατία, "Το Βήμα"/ "Βιβλία", 4.8.2013

Μια αλλιώτικη Καθαρή Δευτέρα στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο

  Η ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ Διήγημα του  Χρήστου Χρηστοβασίλη (1862-1937) Ήμουν τότε παιδί όχι πλειότερο από οχτώ χρονών και μαθήτευα στον παπα-Αντ...