Η ΚΟΨΗ ΤΟΥ ΞΥΡΑΦΙΟΥ
Μυθιστόρημα
Παρουσίαση του βιβλίου από τον Βασίλη Μηλίτση
Το βιβλίο αυτό του Σόμερσετ Μομ εκδόθηκε το 1944. Το επίγραμμα
του βιβλίου "The sharp edge of a razor is difficult to pass over;
thus the wise say the path to Salvation is hard" είναι ο στίχος 1.3.14 από την Κάτχα Ουπάνισαδ. उत्तिष्ठ जाग्रत प्राप्य वरान्निबोधत | क्षुरस्य धारा निशिता दुरत्यया दुर्गं पथस्तत्कवयो वदन्ति ||(uttiṣṭha jāgrata prāpya varān nibodhata| kṣurasya dhārā niśitā duratyayā durga pathas tat kavayo vadanti||) που σημαίνει:
Σήκω, ξύπνα, αναζήτησε τους σοφούς και πράξε.
Την ατραπό, όπως την κοφτερή λεπίδα του
ξυραφιού, είναι με δύσκολο να την βαδίσεις, έτσι λένε οι σοφοί.
Ο Μομ, όπως κι ο Χέρμαν Έσσε, προέβλεψε την επιρροή
της Ανατολικής Σκέψης στους Αμερικανούς και Ευρωπαίους.
Περίληψη
Το έργο ξεκινά με αφηγητή και συγγραφέα τον Μομ, ο
οποίος εκφράζει την ανησυχία του να γράψει μια ιστορία που δεν έχει ένα σαφές
τέλος και διαδραματίζεται σ’ ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Τελικά όμως Η Κόψη του Ξυραφιού καταλήγει σ’ ένα
ακαταμάχητο αφήγημα στην αναζήτηση του
Λάρι Ντάρελ για απαντήσεις σε βασικά ανθρώπινα ερωτήματα σε σχέση με τη ζωή του
ανθρώπου στην Αμερική του μεσοπολέμου.
Ο Μομ, ο οποίος παίζει ενεργό ρόλο στο έργο, συναντά
την Ίζαμπελ και τον μνηστήρα της Λάρι, στο σπίτι της Λουΐζας Μπράντλεϊ, μια
πλούσιας χήρας, η οποία έχει βάλει να της διακοσμήσουν το σπίτι. Όλοι συμφωνούν
με την ενέργεια αυτή πλην του Λάρι, ο οποίος εκφράζει τη γνώμη του στην
ομήγυρη, καθώς και στον Έλιοτ, αδερφό της Μπράντλεϊ και φίλο του, ότι αυτό που
έχει σημασία είναι μόνο η γνώμη της ίδιας της κυρίας Μπράντλεϊ.
Και στο σημείο αυτό ο Λάρι φαίνεται να είναι
διαφορετικός από τους άλλους. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, ο ίδιος με την
Ίζαμπελ αποφασίζουν να αποχωριστούν για δυο χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Λάρι θα
αναζητήσει απαντήσεις σε φιλοσοφικά ερωτήματα για το σκοπό του ανθρώπου. Ο Λάρι
άρχισε αυτή την αναζήτηση μετά το θάνατο ενός πιλότου, συντρόφου κατά τον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα περιστατικό που δε θέλει να συζητήσει.
Στο Παρίσι, ο Λάρι αρνείται την πρόσκληση του Έλιοτ να
μπει στον ανώτερο κοινωνικό κύκλο και περνάει το χρόνο του διαβάζοντας. Μετά
από δυο χρόνια η Ίζαμπελ έρχεται στο Παρίσι με τη μητέρα της ν’ αντιμετωπίσει
τον Λάρι και να συζητήσει τα σχέδιά του. Γι’ ακόμη μια φορά, ο Λάρι αρνείται να
καταταχθεί στον κύκλο τους και προτείνει στην Ίζαμπελ να περιηγηθούν μαζί στην
Ευρώπη, παρόλη την οικονομική τους στενότητα. Η Ίζαμπελ απορρίπτει την πρότασή
του, ουσιαστικά επιλέγοντας τα χρήματα από την αγάπη.
Μετά το χωρισμό, ο Λάρι περνάει τα επόμενα δέκα χρόνια
ταξιδεύοντας στην Ευρώπη ιδρύοντας μια κοινότητα ορυχείων στη βόρεια Γαλλία,
πριν αρχίσει να δουλεύει σ’ ένα αγρόκτημα στη Γερμανία. Κατόπιν επισκέπτεται
την Ισπανία και μετά γίνεται μαθητής ενός γιόγκι στην Ινδία. Ο Λάρι τελικά βρίσκει
απαντήσεις σε μερικά από τα ερωτήματά του για το σκοπό της ζωής. Είναι επίσης
απαντήσεις που δεν κατόρθωσε να βρει στο Χριστιανισμό. Επίσης στην Ινδία βιώνει
μια πνευματική αφύπνιση ενώ θαυμάζει το ηλιοβασίλεμα σε μια ορεινή λίμνη.
Ικανοποιημένος πως έχει μάθει αρκετά, επιστρέφει στο Παρίσι.
Στο Παρίσι ο Λάρι συναντιέται με την Ίζαμπελ, τον Μομ
και τον Έλιοτ. Η Ίζαμπελ έχει παντρευτεί τον Γκρέι Ματουρίν, πρώην επιστήθιο
φίλο του Λάρι και γόνο ενός πλούσιου χρηματιστή του Σικάγου. Είναι ένας γάμος,
όπως η ίδια παραδέχεται, βασισμένος στην επιθυμία της να ζήσει μια άνετη ζωή
παρά να βιώσει την πραγματική αγάπη. Μετά από αρκετά χρόνια υλικού παραδείσου,
το ζεύγος χάνει σχεδόν τα πάντα στο κραχ του χρηματιστηρίου το 1929 και
μετακομίζει στο διαμέρισμα του Έλιοτ στο Παρίσι.
Μετά από μια τυχαία συνάντηση με τον Μομ στο Παρίσι, ο
Λάρι ξαναβρίσκεται με τους παλιούς του φίλους, οι οποίοι σοκάρονται από την
αλλαγμένη προσωπικότητά του. Τους λέει πως έχει βρει τη γαλήνη και δεν έχει
πλέον ανάγκη από χρήματα κι από άλλα υλικά αγαθά. Όπως φαίνεται, ο Λάρι έχει
επίσης αποκτήσει τη δύναμη να θεραπεύει, και γιατρεύει τον Γκρέι από τις
ημικρανίες του αφού τον μυεί σε ασκήσεις διαλογισμού.
Ενώ η Ίζαμπελ συνεχίζει ακόμη να είναι ερωτευμένη με
τον Λάρι, η γενική αρμονική ατμόσφαιρα ανατρέπεται με την
επανεμφάνιση της Σοφί Μακντόναλντ, μιας παλιάς φίλης του Μομ από το Σικάγο.
Έχασε τον άντρα της και το μωρό της σε αυτοκινητικό δυστύχημα καταλήγοντας στο
Παρίσι, αλκοολική και πρεζόνι, και πλαγιάζοντας εδώ κι εκεί με τυχαίους κι
επικίνδυνους άντρες. Προς μεγάλη
κατάπληξη όλων, ο Λάρι της προτείνει γάμο, παρακινούμενος από ανθρωπιά να τη
βοηθήσει. Η πρόταση εξοργίζει την Ίζαμπελ, και σκοπίμως σαμποτάρει το γάμο
δελεάζοντας μ’ ένα μπουκάλι βότκα τη
Σοφί, η οποία προσπαθεί ν’ αποτοξινωθεί. Η Σοφί εξαφανίζεται και αργότερα
βρίσκεται δολοφονημένη στην Τουλούζ.
Μετά το ξανακύλισμα και την επακόλουθη δολοφονία της
Σοφί, ο Έλιοτ πεθαίνει, υπέργηρος πια, στο σπίτι του στη Ριβιέρα. Είναι ένας
θλιβερός θάνατος. Παρόλο που τον περιτριγυριζόταν από πλούσιους και είχε στην
κατοχή του ακριβά πράγματα, ο Έλιοτ πεθαίνει ολομόναχος και ενταφιάζεται
φορώντας μια γελοία παλιά αριστοκρατική στολή. Ο Μομ θεωρεί πως ο Έλιοτ έχει χαραμίσει
τη ζωή του.
Επιστρέφοντας στο Λονδίνο μετά το θάνατο της Σοφί, ο
Μομ επισκέπτεται την Ίζαμπελ και της ζητάει εξηγήσεις. Στην αρχή η Ίζαμπελ
αρνείται κάθε ανάμειξή της στη υπόθεση, αλλά μετά παραδέχεται ότι επίτηδες
έβαλε τη βότκα και εξομολογείται στον Μομ ότι θα το ξανάκανε. Προφανώς, η Ίζαμπελ
δεν ξεπέρασε ποτέ την αγάπη της για το Λάρι, μια αγάπη που την ώθησε να
σαμποτάρει ανηλεώς το γάμο του Λάρι και της Σοφί.
Μετά την κηδεία της Σοφί, ο Μομ αποχαιρετά τον Λάρι
για τελευταία φορά. Ο Λάρι του λέει πως σχεδιάζει να παραιτηθεί από τη σύνταξή
τους ως απόστρατος και να αφιερωθεί στο κήρυγμα της νεοαποκτηθείσας
πνευματικότητάς του στην Αμερική. Κατόπιν ο Μομ μας λέει πως έχασε επαφή με την
Ίζαμπελ και τον Λάρι, αλλά φαντάζεται πως ο καθένας τους χωριστά έχει βρει με
τον τρόπο του αυτό που ήθελε. Η Ίζαμπελ, η οποία μετακόμισε στο Ντάλας με τον
Γκρέι που βρήκε δουλειά σε πετρελαϊκές επιχειρήσεις, κάνει ίσως μια πλούσια ζωή
κινούμενη στους ανώτερους κοινωνικούς κύκλους, δίνοντας πάρτι και μένοντας σ’
ένα μεγάλο και ακριβό σπίτι. Ο Λάρι, που η μόνη του επιθυμία ήταν η γνώση και η
γαλήνη, πιθανόν να κάνει μια απλή ζωή στην Αμερική, φτωχός αλλά ευτυχισμένος.
|
Η κόψη του ξυραφιού, Περιοδικό "Αθηνόραμα", 12.8.2010
Η κόψη του ξυραφιού, "The Athens Review of Books", τχ. 9, Ιούλιος-Αύγουστος 2010
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Αναζητώντας τον βαθύτερο εαυτό, "Ελευθεροτυπία"/ "Βιβλιοθήκη", τχ. 606, 3.6.2010
Ξενοφών Μπρουντζάκης, Η κόψη του ξυραφιού, "Το Ποντίκι"/ "Βιβλιοπόντικας", τχ. 14, 25.3.2010
Ξενοφών Μπρουντζάκης, Η κόψη του ξυραφιού, "Το Ποντίκι", 11.3.2010
Χρύσα Σπυροπούλου, Παράλληλοι κόσμοι, αντίθετες επιλογές, "Η Καθημερινή", 9.3.2010
Αφροδίτη Δημοπούλου, Η οικονομική κρίση... του μεσοπολέμου, www.diavasame.gr, Μάρτιος 2010
Τέα Βασιλειάδου, Όταν η λογοτεχνική γλώσσα κόβει σαν ξυράφι!, "Ημερησία", 20.2.2010
"Βιτρίνα", Η κόψη του ξυραφιού, Περιοδικό "Index", τχ. 37, Φεβρουάριος 2010
Πέτρος Τατσόπουλος, Δύσβατο το μονοπάτι της αυτογνωσίας, "Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο", 23.1.2010
Γιάννης Ασδραχάς, Στην κόψη του ξυραφιού, "Εξπρές", 10.1.2010
Τέα Βασιλειάδου, Γιώργος Βαϊλάκης, Η παγκόσμια βιβλιοθήκη στη διάθεσή σας, "Ημερησία", 24.12.2009
Σταυρούλα Παπασπύρου, Παρή Σπίνου, Ιστορίες από Ανατολή και Δύση, "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία"/ Ένθετο "7: Τέχνες και Ζωή", τχ. 422, 20.12.2009
Νίκος Βατόπουλος, Η κόψη του ξυραφιού, "Η Καθημερινή", 8.12.2009 |
Μια
φορά και έναν καιρό, οι παραγωγοί θέλανε να φτιάξουν επικές ταινίες που
θα αντέξουν στο χρόνο με larger-than-life χαρακτήρες. Ο Darryl Zanuck αγόρασε το 1945 τα κινηματογραφικά δικαιώματα του βιβλίου του Σόμερσετ Μομ και την επόμενη χρονιά μάς παρουσίασε την ταινία "The Razor`s Edge".
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία για τα ανθρώπινα πάθη, τον έρωτα και την
ανολοκλήρωτη αγάπη. Γνωρίζουμε δύο ζευγάρια που είναι αγαπημένα πέρα από
κάθε συροπιαστή φαντασία. Το ένα είναι λίγο φτωχικό αλλά ξέρει τι θέλει
και (νομίζει ότι) είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει κάθε εμπόδιο της ζωής.
Το άλλο, ο βασικός κορμός της ιστορίας μας, αποτελείται από την πλούσια
κόρη που υποδύεται η Gene Tierney και έναν φαινομενικά άεργο νεαρό, τον Tyrone Power.
Μια σχέση που ο σνομπ αριστοκράτης θείος δεν επιθυμεί. Ο πρωταγωνιστής
μας είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να βρει το νόημα της ζωής αλλά η
κοπελιά δεν φαίνεται πρόθυμη να τον ακολουθήσει χωρίς τα λούσα και την
οικονομική άνεση. Θα χωρίσουν τελικά αλλά η ιστορία θα έχει πολλές
ανατροπές μέχρι το τέλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου