H ATAKA ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

«Στη δημοκρατία διακρίνω αυτό που είναι πολιτικό και εκείνο που είναι κάτι άλλο. Με αυτό το άλλο ασχολούμαι περισσότερο, όχι επειδή περιφρονώ την πολιτική, αλλά γιατί από αυτό πρέπει να αρχίσουμε. Παραδείγματος χάριν, να μάθουμε τι θέλει να πει η ιστορία, με μικρό "ι", η ιστορία με την πιο υλική έννοια, όπου τα γεγονότα δεν εγγράφονται υποχρεωτικά σε μια προοπτική. Θα πρέπει να μας λυπεί αυτό; Δεν είμαι πια σίγουρος. Ο μαρξισμός προσδιόρισε την κοινωνική δικαιοσύνη ως ένα αύριο όπου θα υπάρχει μεγαλύτερος πλούτος για όλον τον κόσμο. Ομως σήμερα, "περισσότερος πλούτος" σημαίνει όλο και περισσότερο για τους μεν και όλο λιγότερο για τους δε. Επί πλέον αυτός ο πλούτος είναι ύποπτος: Πόσο αξίζει; Σε ποιους πηγαίνει; Τι νόημα έχει; Επομένως το ερώτημα δεν είναι πια η προώθηση μια ιδανικής δικαιοσύνης που μπορεί να υπάρξει στο μέλλον, αλλά μια ελάχιστη άμεση δικαιοσύνη. Πολλές ομάδες δρουν προς αυτή την κατεύθυνση, και θα βγει ίσως κάτι. Οπως έχει ήδη γίνει με το εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα. Αλλά ακόμη μια φορά, αυτές οι τεχνικές σκέψεις περνούν δίπλα από αυτό που θεωρώ ουσιαστικό θέμα: το φιλοσοφικό, ακόμη και μεταφυσικό θέμα. Αυτό το "άλλο θέμα" για το οποίο μίλησα είναι ο άνθρωπος και αυτόν πρέπει να επινοήσουμε από την αρχή».

Εφτασε η ώρα να αποχαιρετήσουμε την πολιτική;

«Οχι την πολιτική, αλλά τη μεγάλη μας αυταπάτη (ή θρησκεία) που ήταν η πίστη στο ότι τα πάντα είναι πολιτική. Τώρα διαπιστώνουμε πως η δημοκρατική μηχανή, όσο κι αν λειτουργεί, δεν είναι από μόνη της φορέας χειραφέτησης. Ολα περνούν από την πολιτική, αλλά τίποτε δεν μπορεί να ολοκληρωθεί. Η πολιτική είναι πάντα "για αύριο" (να διατηρείς τις ισορροπίες, να προτείνεις διαπραγματεύσεις), αλλά τα πράγματα ολοκληρώνονται εκτός πολιτικής, στην τέχνη, τη σκέψη, τη φιλία, την αγάπη σε όλα αυτά μέσω των οποίων ο άνθρωπος αισθάνεται και συγκινείται».

Και οι καθημερινές ανησυχίες;

«Οι κρίσεις που ζούμε αυτή την εποχή έχουν κάποια σχέση με τις αποτυχίες, με τη σύγχυση, με τις τυφλώσεις και τις απάτες πέντε αιώνων στο θέμα της "χειραφέτησης της ανθρωπότητας" (παρά τις τόσες επιτυχίες και δημιουργίες σε αυτούς τους ίδιους αιώνες). Είναι επίσης επείγον να σκεφτούμε σοβαρά την πρόκληση του "ουμανιστικού" μας πολιτισμού που είναι να εμποδίσουμε επιτέλους σοβαρά τους πλουσιότερους να πολλαπλασιάσουν τα πλούτη τους με τον αριθμό των φτωχών που δημιουργούν. Γιατί δεν κλέβουν μόνο χρήματα: κλέβουν το παρόν, κλέβουν την πραγματική ύπαρξη».

Αποσπάσματα από το κείμενο της Ελευθεροτυπίας (υπεύθ. Βίκη Τσιώρου)
"Πού χάθηκε η Αριστερά", με τις απόψεις του γάλλου φιλοσόφου Ζαν-Λικ Νανσί
σχετικά με τη συντριβή της Αριστεράς στις πρόσφατες Ευρωεκλογές
(10/06/09).